ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΒΑΡΝΑΒΑ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ
(Τελώνου και Φαρισαίου)
(28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2018)
Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (ΛΓ΄ Επιστολών)
Τέκνον
Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν Ἀντιοχείᾳ, ἐν Ἰκονίῳ, ἐν Λύστροις, οἵους διωγμοὺς
ὑπήνεγκα! καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς
ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται· πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες
καὶ πλανώμενοι. σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες, καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι
εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.
(Β΄ Τιμοθ. γ΄
[3] 10 – 15)
ΔΥΟ ΟΔΗΓΟΙ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
1. ΟΙ
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΜΑΣ ΠΑΤΕΡΕΣ
Ἡ Ἐκκλησία μας τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου και Φαρισαίου ἀνοίγει
τίς πύλες τοῦ ἱεροῦ Τριωδίου, μιᾶς περιόδου μετανοίας. Τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα
τῆς Κυριακῆς προέρχεται ἀπό τήν τελευταία ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὅπου ὁ
θεῖος Ἀπόστολος δίνει τίς τελευταῖες του ὑποθῆκες στόν μαθητή του Τιμόθεο καί
προτείνει σέ ὅλους μας δύο ὁδηγούς στό δρόμο μας πρός τόν οὐρανό. Ὁ πρῶτος μας ὁδηγός
εἶναι τό παράδειγμα τῶν πνευματικῶν μας πατέρων. Λέει λοιπόν ὁ Ἀπόστολος στόν
μαθητή του: Ἐσύ, Τιμόθεε, ἔχεις παρακολουθήσει τή διδασκαλία μου, τή συμπεριφορά
μου, τίς προθέσεις μου καί τά ἐλατήριά μου, τήν πίστη, τήν ἀγάπη μου, τήν ὑπομονή
μου, τούς φοβερούς διωγμούς μου, τά παθήματά μου.
Ἀλλά
κι ὅλοι ὅσοι θέλουν νά ζοῦν συνειδητά τήν ἐν Χριστῷ ζωή, θά διωχθοῦν. Ἄνθρωποι
πού εἶναι πονηροί κι ἀπατεῶνες θά προχωροῦν ἀπό τό κακό στό χειρότερο· θά
πλανοῦν τούς ἄλλους καί θά πλανῶνται οἱ ἴδιοι. Ἐσύ ὅμως, Τιμόθεε, «μένε ἐν οἷς ἔμαθες
και ἐπιστώθης, εἰδώς παρά τίνος ἔμαθες»· νά μένεις ἀκλόνητος σ᾿ ἐκεῖνα πού ἔμαθες
καί βεβαιώθηκες ἀπό τήν πείρα σου. Μήν ξεχνᾶς ποτέ ἀπό ποιό διδάσκαλο τά ἔμαθες.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λοιπόν ὑπογραμμίζει τή σημασία τοῦ
δικοῦ του παραδείγματος στήν πνευματική πορεία καί τελείωση τοῦ μαθητῆ του
Τιμοθέου. Διότι ὁ Τιμόθεος δέν ἄκουσε μόνο τις ὑπέροχες διδασκαλίες του, ἀλλά εἶδε
καί τό ἅγιο παράδειγμα του. Ἔζησε τόσα χρόνια κοντά του. Εἶδε τήν πίστη του
καί τή ζωή του. Εἶδε ὅτι ὁ Παῦλος ζοῦσε καί ἐφάρμοζε τά ὅσα δίδασκε. Κι ἐπισφράγιζε
μέ τό παράδειγμα του ὅ,τι ἔχτιζε μέ τή διδασκαλία του. Γι᾿ αὐτό καί ὁ λόγος
του και ἡ ζωή του εἶχαν πολύ μεγάλη δύναμη. Ὁ Τιμόθεος λοιπόν εἶδε, ἔμαθε, ἔζησε,
κατάλαβε. Εἶδε βέβαια καί ἀντίθετα παραδείγματα καί μέσα στήν Ἐκκλησία καί ἔξω
ἀπ᾿ αὐτήν. Εἶδε ψευδοδιδασκάλους, εἶδε ἀποστάτες, εἶδε ἀνθρώπους δίψυχους καί ἀσταθεῖς,
ἀλλά καί μέσα στόν κόσμο εἶδε ἀνθρώπους πονηρούς και γόητες καί απατεῶνες. Τί
κυριάρχησε τελικά μέσα του; Τό καλό καί ἅγιο παράδειγμα τοῦ διδασκάλου του. Κι ἔμεινε
σταθερός στά ὅσα ἔμαθε μέ προσωπική ἀντίληψη.
Πόση δύναμη λοιπόν ἔχει τό καλό παράδειγμα! Σέ μιά ἐποχή
πού σπανίζουν οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀρετῆς, ἐνῶ ἄνθρωποι πονηροί καί γόητες κυριαρχοῦν,
ἔχουμε χρέος ὅλοι μας νά μαθητεύουμε στό καλό παράδειγμα τῶν πνευματικῶν μας
πατέρων καί ἀδελφῶν καί νά μήν παρασυρόμαστε ἀπό τήν κακή διαγωγή τῶν πολλῶν.
Σέ μιά ἐποχή πού ὁ κόσμος κατρακυλᾶ ἀπό τό κακό στό χειρότερο, νά μή βλέπουμε
τί κάνουν οἱ τελευταῖοι ἀλλά οἱ πρῶτοι στόν ἀγώνα τῆς πίστεως καί τῆς ζωῆς. Νά
βλέπουμε καί νά μιμούμαστε τό παράδειγμα τῶν ἁγίων, τῶν πνευματικῶν μας
πατέρων καί διδασκάλων. Καί νά μένουμε ἀκλόνητοι στό δρόμο τους, στό δρόμο τῆς
πίστεως. Καί μέ τή σειρά μας νά δίνουμε κι ἐμεῖς τό καλό παράδειγμα στήν οἰκογένειά
μας, στούς συνεργάτες μας, παντοῦ. Αὐτό ἔχει δύναμη ἀσυγκρίτως μεγαλύτερη ἀπό
τά πολλά λόγια μας. Αὐτό θά βοηθήσει ὅλους μας.
2. ΤΑ
ΙΕΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή συνέχεια προτείνει ἕνα δεύτερο
πνευματικό ἐφόδιο στόν μαθητή του: τήν Ἁγία Γραφή. Μήν ξεχνᾶς, Τιμόθεε, τοῦ
λέει, ὅτι ἀπό μικρό παιδί γνωρίζεις τά ἱερά γράμματα, τά ὁποῖα μποροῦν νά σοῦ
μεταδώσουν τήν ἀληθινή σοφία, πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία διαμέσου τῆς πίστεως στόν
Ἰησοῦ Χριστό.
Ὁ Τιμόθεος πράγματι ἦταν εὐνοημένος. Ἀπό τήν εὐσεβή
του μητέρα καί τήν εὐλαβική γιαγιά του ἔμαθε τά πρῶτα ἱερά γράμματα. Τά
διδάχθηκε ἀπό τή βρεφική του ἡλικία. Διότι τήν ἐποχή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης οἱ
ραββίνοι δίδασκαν ὅτι κάθε παιδί ἔπρεπε νά ἀρχίζει νά ἀπομνημονεύει χωρία τῶν
Γραφῶν ἀπό τήν ἡλικία τῶν πέντε ἐτῶν. Καί ὁ Τιμόθεος αὐτό ἔκανε, ἄκουγε,
μάθαινε, ἀπομνημόνευε, καλλιεργοῦνταν. Κι ἔτσι μέ πυξίδα τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, ἀνδρώθηκε
πνευματικά, ἔμαθε τί νά πιστεύει, πῶς νά ζεῖ. Καί κατόπιν μέσα στή χάρη τῶν ἱερῶν
Μυστηρίων ἔγινε μαθητής, ἀπόστολος, Ἅγιος.
Εἶναι μεγάλη ὑπόθεση λοιπόν νά γνωρίζει κανείς τά ἱερά
γράμματα ἀπό τήν παιδική του ἡλικία. Ἡ παιδική ἡλικία εἶναι ἡλικία μαθήσεως·
καί ὅ,τι μαθαίνει κανείς σ᾿ αὐτήν ἐντυπώνεται βαθύτατα στή μνήμη του καί
γίνεται ἐφόδιο ζωῆς. Στίς μέρες μας βέβαια τά μικρά παιδιά μαθαίνουν χίλια δυό
ἄλλα πράγματα, συνήθως ἄχρηστα καί κάποτε βλαβερά, καί ἁμαυρώνουν τίς ἁγνές
ψυχές τους. Πόσο ὡραῖο θά ἦταν οἱ γονεῖς, ἀλλά κι ὁ παππούς καί ἡ γιαγιά, νά
μαθαίνουν στά μικρά παιδιά τήν Ἁγία Γραφή. Νά τούς διδάσκουν τοῦ Θεοῦ τά ἱερά
λόγια. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα δῶρα πού μπορούν νά τούς κάνουν. Ἀλλά
καί ὅλοι μας θά πρέπει καθημερινά μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς μας νά μαθητεύουμε
στά ἱερά γράμματα. Νά παίρνουμε δύναμη και ζωή, φῶς κι ἐλπίδα. Καί ἰδιαιτέρως
τώρα πού εἰσήλθαμε στό ἱερό Τριώδιο, νά τό βάλουμε καθημερινό πρόγραμμά μας.
Κάθε μέρα ἔστω καί λίγους στίχους ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Κάθε ἡμέρα. Ὥστε νά κυκλοφοροῦν
μέσα μας τά θεῖα νοήματα, νά καθαρίζουν τήν ψυχή μας καί νά τήν μεταμορφώνουν.
Νά μᾶς μεταγγίζουν θεία σοφία καί δύναμη. Νά μᾶς ἁγιάζουν.
(Διασκευή ἀπό παλαιό τόμο τοῦ Περιοδικοῦ «Ο ΣΩΤΗΡ»)
ΤΟ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· Ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανόν ἐπᾶραι, ἀλλ' ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται,
ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.
(Λουκᾶ ιη΄[18] 10 – 14)
ΕΡΜΗΝΕΙΑ (Π.Ν.ΤΡΕΜΠΕΛΑ)
Εἶπε ὁ Κύριος τὴν πιό κάτω παραβολὴ· Δύο ἄνθρωποι ἀνέβηκαν στὸ ἱερὸ γιὰ νὰ
προσευχηθοῦν ὁ ἕνας ἦταν Φαρισαῖος καὶ ὁ ἄλλος τελώνης. Ὁ Φαρισαῖος
στάθηκε ὄρθιος, γιὰ νὰ φαίνεται καλά, καὶ προσευχόταν πρὸς τὸν ἑαυτό
του καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό του μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: Σ' εὐχαριστῶ, Θεέ μου, διότι
δὲν εἶμαι σὰν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, πού εἶναι ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί,
ἢ καὶ σὰν αὐτὸν ἐκεῖ τὸν τελώνη. Ἐνῶ δηλαδὴ ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι ἔνοχοι
καὶ ἀξιοκατάκριτοι, ἐγώ εἶμαι ὁ μόνος ἀνένοχος. Σ' εὐχαριστῶ λοιπόν,
διότι δὲν βλέπω στὸν ἑαυτό μου τὶς τόσες κακίες πού ἔχουν οἱ ἄλλοι. Ἔχω
ὅμως καὶ ἀρετές: Νηστεύω δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα, κάθε Δευτέρα καὶ
Πέμπτη. Δίνω τὸ ἕνα δέκατο ἀπ' ὅλα ἐκεῖνα πού ἀποκτῶ, ἀκόμη κι ἀπὸ
τὰ πιὸ μικρὰ καὶ τιποτένια, γιὰ τὰ ὁποῖα δὲν ἐπιβάλλει ὁ νόμος τὴ «δεκάτη». Ὁ τελώνης, ἀντίθετα,
στεκόταν μακριὰ ἀπὸ τὸ θυσιαστήριο ὅπου καίγονταν οἱ θυσίες, καὶ
δὲν εἶχε τὴν τόλμη ὄχι μόνο τὰ χέρια του ἀλλά οὔτε τὰ μάτια του νὰ σηκώσει
ἐπάνω πρὸς τὸν οὐρανό. Ἀλλά χτυποῦσε συνεχῶς τὸ στῆθος του, πού περιέκλειε
τὴν ἁμαρτωλὴ καὶ ἀκάθαρτη καρδιά του, καὶ ἔλεγε: Κύριε καὶ Θεέ,
σπλαχνίσου με καὶ συγχώρησέ με τὸν ἁμαρτωλό. Σᾶς βεβαιώνω ὅτι αὐτὸς
ὁ περιφρονημένος τελώνης κατέβηκε ἀπὸ τὸ ἱερὸ καὶ πῆγε στὸ σπίτι
του ἀθωωμένος καὶ δικαιωμένος ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὄχι ὁ Φαρισαῖος ἐκεῖνος.
Δικαιώθηκε λοιπὸν ὁ τελώνης καὶ κατακρίθηκε ὁ Φαρισαῖος, διότι ὅποιος
ὑψώνει τὸν ἑαυτό του θὰ ταπεινωθεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ θὰ κατακριθεῖ. Ἀντίθετα
ὅποιος ταπεινώνει τὸν ἑαυτό του θὰ ὑψωθεῖ καὶ θὰ τιμηθεῖ ἀπὸ τὸν Θεό.