ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ. ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΒΑΡΝΑΒΑ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

(22 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019)

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ)

Ἀδελφοί, πίστει πα­ρῴ­κη­σεν Ἀβραάμ εἰς τήν γῆν τῆς ἐ­παγ­γε­λί­ας ὡς ἀλ­λο­τρί­αν, ἐν σκη­ναῖς κα­τοι­κή­σας μετὰ Ἰ­σα­ὰκ καὶ Ἰ­α­κὼβ τῶν συγ­κλη­ρο­νό­μων τῆς ἐ­παγ­γε­λί­ας τῆς αὐ­τῆς· ἐ­ξε­δέ­χε­το γὰρ τὴν τοὺς θε­με­λί­ους ἔ­χου­σαν πό­λιν, ἧς τε­χνί­της καὶ δη­μι­ουρ­γὸς ὁ Θε­ός.  Καὶ τί ἔ­τι λέ­γω; ἐ­πι­λε­ί­ψει γὰρ με δι­η­γο­ύ­με­νον ὁ χρό­νος πε­ρὶ Γε­δε­ών, Βα­ράκ, Σαμ­ψών, Ἰ­ε­φθά­ε, Δαυ­ῒδ τε καὶ Σα­μου­ὴλ καὶ τῶν προ­φη­τῶν, οἳ δι­ὰ πί­στε­ως κα­τη­γω­νί­σαν­το βα­σι­λε­ί­ας, εἰρ­γά­σαν­το δι­και­ο­σύ­νην, ἐ­πέ­τυ­χον ἐ­παγ­γε­λι­ῶν, ἔ­φρα­ξαν στό­μα­τα λε­όν­των, ἔ­σβε­σαν δύ­να­μιν πυ­ρός, ἔ­φυ­γον στό­μα­τα μα­χα­ί­ρας, ἐ­νε­δυ­να­μώ­θη­σαν ἀ­πὸ ἀ­σθε­νε­ί­ας, ἐ­γε­νή­θη­σαν ἰ­σχυ­ροὶ ἐν πο­λέ­μῳ, πα­ρεμ­βο­λὰς ἔ­κλι­ναν ἀλ­λο­τρί­ων· ἔ­λα­βον γυ­ναῖ­κες ἐξ ἀ­να­στά­σε­ως τοὺς νε­κροὺς αὐ­τῶν· ἄλ­λοι δὲ ἐ­τυμ­πα­νί­σθη­σαν, οὐ προσ­δε­ξά­με­νοι τὴν ἀ­πο­λύ­τρω­σιν, ἵ­να κρείτ­το­νος ἀ­να­στά­σε­ως τύ­χω­σιν· ἕ­τε­ροι δὲ ἐμ­παιγ­μῶν καὶ μα­στί­γων πεῖ­ραν ἔ­λα­βον, ἔ­τι δὲ δε­σμῶν καὶ φυ­λα­κῆς· ἐ­λι­θά­σθη­σαν, ἐ­πρί­σθη­σαν, ἐ­πει­ρά­σθη­σαν, ἐν φό­νῳ μα­χα­ί­ρας ἀ­πέ­θα­νον, πε­ρι­ῆλ­θον ἐν μη­λω­ταῖς, ἐν αἰ­γε­ί­οις δέρ­μα­σιν, ὑ­στε­ρο­ύ­με­νοι, θλι­βό­με­νοι, κα­κου­χο­ύ­με­νοι, ὧν οὐκ ἦν ἄ­ξι­ος ὁ κό­σμος, ἐ­ν ἐ­ρη­μί­αις πλα­νώ­με­νοι καὶ ὄ­ρε­σι καὶ σπη­λα­ί­οις καὶ ταῖς ὀ­παῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗ­τοι πάν­τες μαρ­τυ­ρη­θέν­τες δι­ὰ τῆς πί­στε­ως οὐκ ἐ­κο­μί­σαν­το τὴν ἐ­παγ­γε­λί­αν, τοῦ Θε­οῦ πε­ρὶ ἡ­μῶν κρεῖτ­τόν τι προ­βλε­ψα­μέ­νου, ἵ­να μὴ χω­ρὶς ἡ­μῶν τε­λει­ω­θῶ­σι.                                          

   (Ἑβρ. ια΄[11] 9-10, 32- 40)

ΕΡ­ΜΗ­ΝΕΙΑ (Π.Ν.ΤΡΕΜ­ΠΕ­ΛΑ)

Ἀδελφοί, χ­ά­ρη σ­τ­ὴν π­ί­σ­τη τ­ου ὁ Ἀ­β­ρ­α­ὰμ ἔ­μ­ε­ι­νε ὡς ξ­έ­ν­ος σ­τὴ γῆ πού τοῦ ὑ­π­ο­σχέ­θ­η­κε ὁ Θ­ε­ὸς κ­αὶ τὴ θ­ε­ω­ρ­ο­ῦ­σε ξ­έ­νη χ­ώ­ρα κι ὄ­χι δ­ι­κή τ­ου. Κ­αὶ δ­ι­έ­μ­ε­ι­νε μ­έ­σα σὲ σκη­ν­ὲς μ­α­ζὶ μὲ τ­ὸν Ἰ­σ­α­ὰκ κ­αὶ τ­ὸν Ἰ­α­κ­ώ­β, π­οὺ ἦ­τ­αν σ­υ­γ­κ­λ­η­ρ­ο­ν­ό­μ­οι τ­ῆς ἴ­δ­ι­ας ὑ­π­ο­σχέ­σ­ε­ως τοῦ Θεοῦ. Ζ­ο­ῦ­σε ὁ Ἀ­β­ρ­α­ὰμ ἀ­κ­ό­μη κ­αὶ σ­τὴ γῆ τ­ῆς ἐ­π­α­γ­γ­ε­λ­ί­ας ὡς ξ­έ­ν­ος κ­αὶ μ­ε­τα­ν­ά­σ­τ­ης, δ­ι­ό­τι π­ε­ρί­μ­ε­νε νὰ κ­α­τ­ο­ι­κ­ή­σ­ει σ­τ­ὴν ἐ­π­ο­υ­ρ­ά­ν­ια π­ό­λη, ἡ ὁ­π­ο­ία ἔ­χ­ει τὰ ἀ­λη­θ­ι­νὰ κ­αὶ ἀ­δ­ι­ά­σ­ε­ι­σ­τα θ­ε­μ­έ­λ­ια, κ­αὶ τ­ε­χ­ν­ί­τη κ­αὶ κ­τ­ί­σ­τη της τ­ὸν ἴ­δ­ιο τ­ὸν Θ­εό. Κ­αὶ τί ἀ­κ­ό­μη νὰ λ­έω κ­αὶ νὰ δ­ι­η­γ­ο­ῦ­μ­αι; Π­ρ­έ­π­ει νὰ σ­τ­α­μ­α­τ­ή­σω, δ­ι­ό­τι δ­ὲν θὰ μ­οῦ φ­τ­ά­σ­ει ὁ χρό­ν­ος νὰ δ­ι­η­γ­ο­ῦ­μ­αι γ­ιὰ τ­ὸν Γ­ε­δ­εών καί τόν Β­α­ρ­άκ, τ­ὸν Σ­α­μ­ψών  κ­αὶ τ­ὸν Ἰεφθάε, γιὰ τ­ὸν Δ­α­β­ὶδ κ­αὶ τ­ὸν Σ­α­μ­ο­υ­ὴλ κ­αὶ τ­ο­ὺς π­ρ­ο­φ­ῆ­τ­ες. Α­ὐ­τ­οί, ἐ­π­ε­ι­δὴ εἶχαν π­ί­σ­τη, κ­α­τ­α­π­ο­λ­έ­μ­η­σ­αν κ­αὶ ὑ­π­έ­τ­α­ξ­αν β­α­σ­ί­λ­ε­ια, κ­υ­β­έ­ρ­ν­η­σ­αν τὸ λ­αὸ μὲ δ­ι­κ­α­ι­ο­σ­ύ­νη, π­έ­τ­υ­χ­αν τ­ὴν π­ρ­α­γ­μ­α­τ­ο­π­ο­ί­η­ση τ­ῶν ὑ­π­ο­σ­χ­έ­σ­ε­ων π­οὺ τ­ο­ὺς ἔ­δ­ω­σε ὁ Θ­ε­ός, ἔ­φ­ρ­α­ξ­αν σ­τ­ό­μ­α­τα λ­ι­ο­ν­τα­ρ­ι­ῶν, ὅπως ὁ Δα­ν­ι­ήλ, ἔ­σ­β­η­σ­αν τ­ὴν κ­α­τ­α­σ­τ­ρ­ε­π­τ­ι­κὴ δ­ύ­ν­α­μη τ­ῆς φ­ω­τ­ι­ᾶς, δ­ι­έ­φ­υ­γ­αν τ­ὸν κ­ί­ν­δ­υ­νο τ­ῆς σ­φ­α­γ­ῆς, πῆραν δ­ύ­ν­α­μη κι ἔ­γ­ι­ν­αν κ­α­λὰ ἀπό ἀ­ρ­ρ­ώ­σ­τ­ι­ες, ἀ­ν­α­δ­ε­ί­χ­θ­η­καν ἰ­σ­χ­υ­ρ­οὶ κ­αὶ ἀ­ν­ί­κ­η­τ­οι σ­τ­ὸν π­ό­λ­ε­μο, ἔ­τ­ρ­ε­ψ­αν σὲ φ­υ­γὴ τ­ὶς ἐ­χ­θ­ρ­ι­κ­ὲς π­α­ρ­α­τ­ά­ξ­ε­ις κ­αὶ τὰ π­ο­λ­υ­π­λ­η­θῆ στρα­τ­ε­ύ­μ­α­τά τους. Μὲ τ­ὴν π­ί­σ­τη π­οὺ εἶχαν σ­τ­ὴν ὑ­π­ε­ρ­φ­υ­σ­ι­κὴ δ­ύ­ν­α­μη τ­ῶν π­ρ­ο­φ­η­τ­ῶν οἱ γ­υ­ν­α­ῖ­κ­ες π­οὺ ἀ­να­φ­έ­ρ­ει ἡ Π­α­λ­α­ιὰ Δ­ι­α­θ­ή­κη ξ­α­ν­α­πῆραν π­ί­σω ζ­ω­ν­τα­νὰ τὰ ν­ε­κ­ρὰ πα­ι­δ­ιά τ­ο­υς π­οὺ ἀ­ν­έ­σ­τ­η­σ­αν οἱ π­ρ­ο­φ­ῆ­τ­ες. Κι ἄ­λ­λ­οι δ­έ­θ­η­κ­αν σ­τὸ β­α­σ­α­ν­ι­σ­τ­ι­κὸ ὄ­ρ­γ­α­νο π­ού λ­ε­γ­ό­τ­αν τ­ύ­μ­π­α­νο κ­αὶ δ­ά­ρ­θηκαν σ­κ­λ­η­ρὰ μ­έ­χ­ρι θ­α­ν­ά­τ­ου, ἐ­π­ε­ι­δὴ δ­ὲν δ­έ­χ­θ­η­κ­αν νὰ ἀ­ρ­ν­η­θ­ο­ῦν τ­ὴν π­ί­σ­τη τ­ο­υς κ­αὶ νὰ ἐ­λευ­θ­ε­ρ­ω­θ­ο­ῦν ἔ­τ­σι ἀπό τὸ μ­α­ρ­τ­ύ­ρ­ιο. Π­ρ­ο­τ­ί­μ­η­σ­αν τὸ σ­κ­λ­η­ρὸ α­ὐ­τὸ μ­α­ρ­τ­ύ­ρ­ιο, γ­ιὰ νὰ ἀ­ν­α­σ­τ­η­θ­ο­ῦν σὲ μ­ιὰ κ­α­λ­ύ­τ­ε­ρη ζ­ωή, π­α­ρὰ νὰ ἔ­χ­ο­υν μ­ιὰ π­ρ­ο­σ­κ­α­ι­ρη ἀ­π­ο­κ­α­τ­ά­σ­τ­α­ση σ­τὴ ζ­ωὴ α­ὐ­τή. Κι ἄ­λ­λ­οι π­ά­λι δ­ο­κ­ί­μ­α­σαν ἐ­μ­π­α­ι­γ­μ­ο­ὺς κ­αὶ μ­α­σ­τ­ι­γ­ώ­σ­ε­ις, ἀ­κ­ό­μη μ­ά­λ­ι­σ­τα κ­αὶ δ­ε­σ­μὰ κ­αὶ φ­υ­λ­α­κ­ί­σε­ις. Λ­ι­θ­ο­βο­λ­ή­θ­η­κ­αν, π­ρ­ι­ο­ν­ί­σ­θ­η­κ­αν, δ­ο­κ­ί­μ­α­σ­αν π­ο­λ­λ­ο­ὺς π­ε­ι­ρ­α­σ­μ­ο­ύς, θ­α­ν­α­τ­ώ­θ­η­κ­αν μὲ σφα­γὴ ἀπό μ­α­χ­α­ί­ρι, π­ε­ρ­ι­φ­έ­ρ­ο­ν­τ­αν σάν π­λ­α­ν­ό­δ­ι­οι ἐδῶ κι ἐκεῖ. Φ­ο­ρ­ο­ῦ­σ­αν γ­ιὰ ρ­οῦχα π­ρ­ο­βιὲς κ­αὶ γ­ι­δ­ο­δ­έ­ρ­μ­α­τα, ζ­ώ­ν­τ­ας μ­έ­σα σὲ σ­τ­ε­ρ­ή­σ­ε­ις, θ­λ­ί­ψ­ε­ις κ­αὶ κ­α­κ­ο­π­ά­θ­ε­ι­ες. Ὁλόκληρος ὁ κό­σ­μ­ος δ­ὲν ἄ­ξ­ι­ζε ὅσο οἱ ἅ­γ­ι­οι α­ὐ­τ­οὶ ἀ­ν­δ­ρ­ες, κι οὔτε μ­π­ο­ρ­ο­ῦ­σε νὰ σ­υ­γ­κρ­ι­θ­εῖ μ' α­ὐ­τ­ο­ύς. Π­ε­ρι­π­λ­α­ν­ι­ό­ν­τ­αν σὲ ἐ­ρ­η­μ­ι­ὲς κ­αὶ σὲ β­ο­υ­νά, σὲ σ­π­η­λ­ι­ὲς κ­αὶ σὲ τ­ρ­ύ­π­ες τ­ῆς γ­ῆς. Κι ὅ­λ­οι α­ὐ­τ­οὶ οἱ ἅ­γ­ι­οι ἄνδρες, ἄν κ­αὶ ἔ­λ­α­β­αν ἐ­γ­κ­ω­μ­ι­α­σ­τ­ι­κὴ μ­α­ρ­τ­υ­ρ­ία γ­ιὰ τὴν π­ί­σ­τη τ­ο­υς, δ­ὲν ἀ­π­όλαυσαν τήν ὑπόσχεση τ­ῆς ο­ὐ­ρ­ά­ν­ι­ας κ­λ­η­ρ­ο­ν­ο­μ­ι­ᾶς. Κι α­ὐ­τὸ δι­ό­τι ὁ Θ­ε­ὸς π­ρ­ο­έ­β­λ­ε­ψε γ­ιὰ μ­ᾶς κά­τι κ­α­λ­ύ­τ­ε­ρο, ὥστε αὐτοί νά μή λ­ά­β­ο­υν σὲ β­α­θ­μὸ τ­έ­λ­ε­ιο τὴ σ­ω­τ­η­ρ­ία τ­ους χ­ω­ρ­ὶς ἐ­μᾶς, ἀλλά νὰ τὴ λ­ά­βο­υ­με ὅ­λ­οι μ­α­ζί. Ἔ­τ­σι ἐ­μ­ε­ῖς β­ρ­ι­σκό­μ­α­σ­τε τ­ώ­ρα σὲ π­λ­ε­ο­ν­ε­κ­τ­ι­κ­ό­τ­ε­ρη θ­έ­ση ἀ­π' α­ὐ­τ­ο­ὺς· ὄ­χι μό­νο ἐ­π­ε­ι­δὴ ζ­ο­ῦ­με σ­τὰ χρό­ν­ια τ­ῆς ἀ­π­ο­λ­υ­τ­ρ­ώ­σ­ε­ως τ­οῦ Χ­ρ­ι­στοῦ, ἀλλά κ­αὶ ἐ­π­ε­ι­δὴ ἡ περίοδος τ­ῆς ἀ­ν­α­μ­ο­νῆς γιά μ­ᾶς ε­ί­ν­αι μ­ι­κ­ρ­ό­τ­ε­ρη.

ΤΟ ΙΕΡΟ  ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ)

Βίβλος γε­νέ­σε­ως Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ, υἱ­οῦ Δαυ­ῒδ, υἱ­οῦ Ἀ­βρα­άμ. Ἀ­βρα­ὰμ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­σα­άκ, Ἰ­σα­ὰκ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­α­κώβ, Ἰ­α­κὼβ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ο­ύ­δαν καὶ τοὺς ἀ­δελ­φοὺς αὐ­τοῦ, Ἰ­ο­ύ­δας δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Φα­ρὲς καὶ τὸν Ζα­ρὰ ἐκ τῆς Θάμαρ, Φα­ρὲς δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἑσ­ρώμ, Ἑσ­ρὼμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­ράμ, Ἀ­ρὰμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­μι­να­δάβ, Ἀ­μι­να­δὰβ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Να­ασ­σών, Να­ασ­σὼν δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Σαλ­μών, Σαλ­μὼν δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Βο­ὸζ ἐκ τῆς Ρα­χάβ, Βο­ὸζ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ὠ­βὴδ ἐκ τῆς Ρούθ, Ὠ­βὴδ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­εσ­σαί, Ἰ­εσ­σαὶ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Δαυ­ῒδ τὸν βα­σι­λέ­α. Δαυ­ῒδ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Σο­λο­μῶν­τα ἐκ τῆς τοῦ Οὐ­ρί­ου, Σο­λο­μὼν δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ρο­βο­άμ, Ρο­βο­ὰμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­βιά, Ἀ­βι­ὰ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­σά, Ἀ­σὰ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ω­σα­φάτ, Ἰ­ω­σα­φὰτ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ω­ράμ, Ἰ­ω­ρὰμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ὀ­ζί­αν, Ὀ­ζί­ας δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ω­ά­θαμ, Ἰ­ω­ά­θαμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­χαζ, Ἀ­χαζ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἑ­ζε­κί­αν, Ἑ­ζε­κί­ας δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Μα­νασ­σῆ, Μα­νασ­σῆς δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­μών, Ἀ­μὼν δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ω­σί­αν, Ἰ­ω­σί­ας δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ε­χο­νί­αν καὶ τοὺς ἀ­δελ­φοὺς αὐ­τοῦ ἐ­πὶ τῆς με­τοι­κε­σί­ας Βα­βυ­λῶ­νος. Με­τὰ δὲ τὴν με­τοι­κε­σί­αν Βα­βυ­λῶ­νος Ἰ­ε­χο­νί­ας ἐ­γέν­νη­σε τὸν Σα­λα­θι­ήλ, Σα­λα­θι­ὴλ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ζο­ρο­βά­βελ, Ζο­ρο­βά­βελ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­βι­ούδ, Ἀ­βι­οὺδ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἐ­λι­α­κε­ίμ, Ἐ­λι­α­κεὶμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­ζώρ, Ἀ­ζὼρ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Σα­δώκ, Σα­δὼκ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἀ­χε­ίμ, Ἀ­χεὶμ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἐ­λι­ούδ, Ἐ­λι­οὺδ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἐ­λε­ά­ζαρ, Ἐ­λε­ά­ζαρ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ματ­θάν, Ματ­θὰν δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­α­κώβ, Ἰ­α­κὼβ δὲ ἐ­γέν­νη­σε τὸν Ἰ­ω­σὴφ τὸν ἄν­δρα Μα­ρί­ας, ἐξ ἧς ἐ­γεν­νή­θη Ἰ­η­σοῦς ὁ λε­γό­με­νος Χρι­στός. Πᾶ­σαι οὖν αἱ γε­νε­αὶ ἀ­πὸ Ἀ­βρα­ὰμ ἕ­ως Δαυ­ῒδ γε­νε­αὶ δε­κα­τέσ­σα­ρες, καὶ ἀ­πὸ Δαυ­ῒδ ἕ­ως τῆς με­τοι­κε­σί­ας Βα­βυ­λῶ­νος γε­νε­αὶ δε­κα­τέσ­σα­ρες, καὶ ἀ­πὸ τῆς με­τοι­κε­σί­ας Βα­βυ­λῶ­νος ἕ­ως τοῦ Χρι­στοῦ γε­νε­αὶ δε­κα­τέσ­σα­ρες. Τοῦ δὲ Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ ἡ γέ­ννη­σις οὕ­τως ἦν· μνη­στευ­θε­ί­σης τῆς μη­τρὸς αὐ­τοῦ Μα­ρί­ας τῷ Ἰ­ω­σήφ, πρὶν ἢ συ­νελ­θεῖν αὐ­τοὺς εὑ­ρέ­θη ἐν γα­στρὶ ἔ­χου­σα ἐκ Πνε­ύ­μα­τος ἁ­γί­ου. Ἰ­ω­σὴφ δὲ ὁ ἀ­νὴρ αὐ­τῆς, δί­και­ος ὢν καὶ μὴ θέ­λων αὐ­τὴν πα­ρα­δειγ­μα­τί­σαι, ἐ­βου­λή­θη λά­θρᾳ ἀ­πο­λῦ­σαι αὐ­τήν. Ταῦ­τα δὲ αὐ­τοῦ ἐν­θυ­μη­θέν­τος ἰ­δοὺ ἄγ­γε­λος Κυ­ρί­ου κα­τ' ὄ­ναρ ἐ­φά­νη αὐ­τῷ λέ­γων· Ἰ­ω­σὴφ υἱ­ὸς Δαυ­ῒδ, μὴ φο­βη­θῇς πα­ρα­λα­βεῖν Μα­ρι­ὰμ τὴν γυ­ναῖ­κά σου, τὸ γὰρ ἐν αὐ­τῇ γεν­νη­θὲν ἐκ πνε­ύ­μα­τός ἐ­στιν ἁ­γί­ου· τέ­ξε­ται δὲ υἱ­ὸν καὶ κα­λέ­σεις τὸ ὄ­νο­μα αὐ­τοῦ Ἰ­η­σοῦν, αὐ­τὸς γὰρ σώ­σει τὸν λα­ὸν αὐ­τοῦ ἀ­πὸ τῶν ἁ­μαρ­τι­ῶν αὐ­τῶν. Τοῦ­το δὲ ὅ­λον γέ­γο­νεν ἵ­να πλη­ρω­θῇ τὸ ῥη­θὲν ὑ­πὸ τοῦ Κυ­ρί­ου δι­ὰ τοῦ προ­φή­του λέ­γον­τος· Ἰ­δοὺ ἡ παρ­θέ­νος ἐν γα­στρὶ ἕ­ξει καὶ τέ­ξε­ται υἱ­όν, καὶ κα­λέ­σου­σι τὸ ὄ­νο­μα αὐ­τοῦ Ἐμ­μα­νου­ήλ, ὅ ἐ­στιν με­θερ­μη­νευ­ό­με­νον Μεθ' ἡ­μῶν ὁ Θε­ός. Δι­ε­γερ­θεὶς δὲ ὁ Ἰ­ω­σὴφ ἀ­πὸ τοῦ ὕ­πνου ἐ­πο­ί­η­σεν ὡς προ­σέ­τα­ξεν αὐ­τῷ ὁ ἄγ­γε­λος Κυ­ρί­ου καὶ πα­ρέ­λα­βε τὴν γυ­ναῖ­κα αὐ­τοῦ, καὶ οὐκ ἐ­γί­νω­σκεν αὐ­τὴν ἕ­ως οὗ ἔ­τε­κε τὸν υἱ­όν αὐ­τῆς τὸν πρω­τό­το­κον, καὶ ἐ­κά­λε­σε τὸ ὄ­νο­μα αὐ­τοῦ Ἰ­η­σοῦν.                                                      

  (Ματθ. α΄[1] 1-25)

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

1. «ΓΕΝΕΑΙ ΔΕΚΑΤΕΣΣΑΡΕΣ»

Ἕ­νας ἀ­τέ­λει­ω­τος κα­τά­λο­γος Ἑ­βρα­ϊ­κῶν ὀ­νο­μά­των εἶ­ναι τὸ με­γα­λύ­τε­ρο τμῆ­μα τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου τῆς Κυ­ρια­κῆς πρὶν ἀ­πὸ τὰ Χρι­στού­γεν­να. Ὁ κα­τά­λο­γος ἀρ­χί­ζει ἀ­πὸ τὸν πα­τριάρχη καὶ γε­νάρ­χη τῶν Ἑ­βραί­ων Ἀ­βρα­ὰμ καὶ κα­τα­λή­γει στὸν Ἰ­ω­σήφ, τὸν προ­στά­τη καὶ νο­μι­ζό­με­νο πα­τέ­ρα τοῦ Ἰ­η­σοῦ. Γε­νε­α­λο­γεῖ­ται δὲ ὁ Ἰ­ω­σήφ, πα­ρό­λον ὅ­τι δὲν συ­νε­τέ­λε­σε κα­θό­λου στὴ γέν­νη­ση τοῦ Κυ­ρί­ου, καὶ δὲν γε­νε­α­λο­γεῖ­ται ἡ Παρ­θέ­νος Μα­ρί­α ποὺ ὑ­πῆρ­ξε ἡ πραγ­μα­τι­κή του Μη­τέ­ρα, δι­ό­τι οἱ Ἑ­βραῖ­οι συ­νή­θι­ζαν νὰ γε­νε­α­λο­γοῦν μό­νον τοὺς ἄν­δρες καὶ ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στὴς δὲν ἦ­ταν σω­στὸ νὰ πα­ρα­βεῖ αὐ­τὴν τὴν ἰ­σχυ­ρὴ συ­νή­θεια. Αὐ­τὸ ἐν τού­τοις δὲν ση­μαί­νει ὅ­τι ἔ­χου­με ἕ­να λαν­θα­σμέ­νο γε­νε­α­λο­γι­κὸ κα­τά­λο­γο τοῦ Ἰ­η­σοῦ. Καὶ τοῦ­το, δι­ό­τι σύμ­φω­να μὲ τὸν νό­μο τῶν Ἑ­βραί­ων οἱ γά­μοι ἐγί­νον­ταν πάν­το­τε μέ­σα στὴν ἴ­δια φυ­λὴ καὶ μά­λι­στα μὲ προ­τί­μη­ση κά­πως συγ­γε­νι­κῶν προ­σώ­πων. Ὁ­πό­τε μὲ τὴ γε­νε­α­λό­γη­ση τοῦ Ἰ­ω­σὴφ οὐ­σι­α­στι­κὰ ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στὴς γε­νε­α­λό­γη­σε καὶ τὴν Πα­να­γί­α, δε­δο­μέ­νου ὅ­τι ἡ δι­α­φο­ρὰ τῶν προ­γό­νων με­τα­ξὺ τοῦ Ἰ­ω­σὴφ καὶ τῆς Θε­ο­τό­κου πε­ρι­ο­ρί­ζε­ται μό­νον στὰ τε­λευ­ταῖ­α ὀ­νό­μα­τα.

Ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στὴς χω­ρί­ζει τὸν κα­τά­λο­γο σὲ τρί­α τμή­μα­τα, σὲ κα­θέ­να ἀ­πὸ τὰ ὁ­ποῖ­α φαί­νε­ται νὰ πε­ρι­λαμ­βά­νον­ται «γε­νε­αὶ δε­κα­τέσ­σα­ρες». Εἶ­ναι φα­νε­ρὸ πὼς ὁ κα­τά­λο­γος εἶ­ναι σχη­μα­το­ποι­η­μέ­νος· ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στὴς ξε­χώ­ρι­σε καὶ κα­τέ­γρα­ψε μό­νο τοὺς ση­μαν­τι­κώ­τε­ρους ἐκ­προ­σώ­πους τῶν συ­νε­χό­με­νων γε­νε­ῶν. Ὡ­στό­σο ὁ χω­ρι­σμὸς σ᾿ αὐ­τὰ τὰ τρί­α μέ­ρη δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ος ἢ αὐ­θαί­ρε­τος, ἀ­φοῦ τὸ κα­θέ­να τους ἀ­να­φέ­ρε­ται σὲ ἕ­να ση­μαν­τι­κὸ τμῆ­μα τῆς ἱ­στο­ρί­ας τῶν Ἑ­βραί­ων. Τὸ πρῶ­το (ἀ­πὸ τὸν Ἀ­βρα­ὰμ μέ­χρι τὸν Δα­βὶδ) ἀν­τι­στοι­χεῖ στὴν πε­ρί­ο­δο ποὺ κυ­βερ­νοῦ­σαν τὸν Ἰ­ου­δα­ϊ­κὸ λα­ὸ οἱ Κρι­τές, τὸ δεύ­τε­ρο (ἀ­πὸ τὸν Δα­βὶδ μέ­χρι τὴ Βα­βυ­λώ­νια αἰχ­μα­λω­σί­α) στὴν πε­ρί­ο­δο τῆς ἐ­ξου­σί­ας τῶν βα­σι­λέ­ων καὶ τὸ τρί­το (ἀ­πὸ τὴ Βα­βυ­λώ­νια αἰχ­μα­λω­σί­α μέ­χρι τὸν Χρι­στὸ) στὴν πε­ρί­ο­δο τῆς ἱ­ε­ρα­τι­κῆς ἐ­ξου­σί­ας. Οἱ τρεῖς πε­ρί­ο­δοι ἐκ­βάλ­λουν στὸ τέ­λος στὴ γέν­νη­ση τοῦ Κυ­ρί­ου, ὁ ὁ­ποῖ­ος εἶ­ναι ὁ μό­νος ἀ­λη­θι­νὸς Κρι­τής, Βα­σι­λεὺς καὶ Ἀρ­χι­ε­ρεύς.

ΙΔΟΥ ΛΟΙΠΟΝ ὅ­τι τί­πο­τε δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο ἢ ἀ­σή­μαν­το μέ­σα στὸ Εὐ­αγ­γέ­λιο. Ἤ­δη βλέ­που­με ὅ­λοι τώ­ρα κα­θα­ρὰ πὼς, πί­σω ἀπ᾿ αὐ­τὴν τὴ φαι­νο­με­νι­κὰ μο­νό­το­νη ἀ­νά­γνω­ση τῶν Ἑ­βρα­ϊ­κῶν ὀ­νο­μά­των, κρύ­βον­ται βα­θύ­τα­τα καὶ συ­ναρ­πα­στι­κό­τα­τα θε­ο­λο­γι­κὰ νο­ή­μα­τα. Καὶ δὲν ἐν­νο­οῦ­με μό­νον ὅ­τι στὸν κα­τά­λο­γο αὐ­τὸν μπο­ροῦ­με νὰ δι­α­κρί­νου­με τὴν ἱ­ε­ρὴ ἱ­στο­ρί­α τῆς σω­τη­ρί­ας τοῦ κό­σμου, ὅ­πως τὴν κα­τηύ­θυ­νε διὰ μέ­σου τῶν αἰ­ώ­νων ὁ Θε­ός, ἀλ­λὰ καὶ κά­τι ἄλ­λο ἀ­κό­μη, ἐ­πί­σης ση­μαν­τι­κό. Τὸ ὅ­τι πί­σω ἀ­πὸ τὴν ἀ­τέ­λει­ω­τη αὐ­τὴ σει­ρὰ τῶν ὀ­νο­μά­των μπο­ροῦ­με νὰ δι­αι­σθαν­θοῦ­με νὰ πα­φλά­ζει δυ­να­τὰ ὁ πό­θος τῶν ἀν­θρώ­πων γιὰ τὴ λύ­τρω­ση, ἡ προσ­δο­κί­α τους γιὰ τὸν ἐρ­χο­μὸ τοῦ Λυ­τρω­τοῦ!

Ναί! Γε­νε­ὲς καὶ γε­νε­ὲς βλέ­που­με νὰ δι­α­δέ­χον­ται ἡ μί­α τὴν ἄλ­λη μὲ τὸ βλέμ­μα στη­ριγ­μέ­νο στὸ ὀ­μι­χλῶ­δες μέλ­λον, μὲ τὸν πό­θο νὰ δοῦν πραγ­μα­το­ποι­η­μέ­νη τὴ με­γά­λη ὑ­πό­σχε­ση τοῦ Θε­οῦ, ὅ­τι κά­ποι­ος ἀ­πό­γο­νός τους θὰ εἶ­ναι ὁ ἀ­να­με­νό­με­νος Λυ­τρω­τὴς τοῦ κό­σμου. Οἱ αἰ­ῶ­νες κυ­λοῦ­σαν, ἡ ἱ­στο­ρί­α τοῦ Ἑ­βρα­ϊ­κοῦ λα­οῦ γνώ­ρι­ζε ἀ­μέ­τρη­τες πε­ρι­πέ­τει­ες, ἀλ­λὰ στὰ στή­θη τῶν εὐ­σε­βῶν Ἰ­ου­δαί­ων ἡ λα­χτά­ρα νὰ δοῦν τὸν κο­σμο­πό­θη­το Λυ­τρω­τὴ ἐ­ξα­κο­λου­θοῦ­σε νὰ φλο­γί­ζει τὶς καρ­δι­ές τους.

Σή­με­ρα, αὐ­τὰ ποὺ οἱ με­γά­λοι Πα­τριά­ρχες, οἱ Προ­φῆ­τες καὶ οἱ δί­και­οι τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης ἐ­πι­θυ­μοῦ­σαν νὰ δοῦν καὶ δὲν τὰ εἶ­δαν, οἱ πι­στοὶ Χρι­στια­νοὶ τὰ ἀ­πο­λαμ­βά­νου­με πλού­σια. Γιὰ μᾶς ἡ λύ­τρω­ση δὲν εἶ­ναι πιὰ κά­τι μελ­λον­τι­κό, τὰ μά­τια μας δὲν ψά­χνουν τώ­ρα μὲ ἀ­γω­νί­α στὸ σκο­τά­δι. Μέ­σα στὴν ἁ­γί­α μας Ἐκ­κλη­σί­α μᾶς ἔ­χουν ὅ­λα χα­ρι­σθεῖ. Χρι­στού­γεν­να σὲ τρεῖς μέ­ρες! Γι­ορ­τά­ζου­με τὰ 2019 χρό­νια ἀ­πὸ τὴ Γέν­νη­ση τοῦ Χρι­στοῦ. Τὸ ἔ­χου­με αὐ­τό, ἀ­δελ­φοί, ὅ­λοι μας, ὅ­σο ται­ριά­ζει κι ὅ­σο πράγ­μα­τι τοῦ πρέ­πει, ἐ­κτι­μή­σει;

Για­τί, ἂν ἦ­ταν τρα­γι­κὸ νὰ ζεῖ κα­νεὶς καὶ νὰ πε­θαί­νει χω­ρὶς ἐλ­πί­δα σω­τη­ρί­ας πρὸ Χρι­στοῦ, εἶ­ναι ἀ­πεί­ρως τρα­γι­κό­τε­ρο νὰ ζεῖ κα­νεὶς με­τὰ Χρι­στόν, μὰ νὰ πε­θαί­νει χω­ρὶς τὴ σω­τη­ρί­α, ποὺ ἔ­φε­ρε ὁ Χρι­στός. Χω­ρὶς νὰ ἔ­χει ἀ­γα­πή­σει, χω­ρὶς νὰ ἔ­χει ἐ­κτι­μή­σει, χω­ρὶς νὰ ἔ­χει ἀ­πο­λαύ­σει αὐ­τὸ ποὺ τό­σο πλού­σια καὶ ἄ­φθο­να καὶ ἁ­πλᾶ στὴν Ἐκ­κλη­σί­α τοῦ χα­ρί­ζε­ται καὶ τὸ ὁ­ποῖ­ο ὑ­πο­γραμ­μί­ζει στὴ συ­νέ­χεια τὸ ἱ­ε­ρὸ κεί­με­νο.

2. «ΜΕΘ᾿ ΗΜΩΝ Ο ΘΕΟΣ»

Στὴ Γέν­νη­ση τοῦ Κυ­ρί­ου εἶ­ναι ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νο τὸ τε­λευ­ταῖ­ο τμῆ­μα τοῦ ἱ­ε­ροῦ ἀ­να­γνώ­σμα­τός μας. Μᾶς πλη­ρο­φο­ρεῖ ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στὴς ὅ­τι ἢ Παρ­θέ­νος Μα­ρί­α ποὺ ἦ­ταν ἀρ­ρα­βω­νι­α­σμέ­νη μὲ τὸν Ἰ­ω­σήφ, πρὶν συγ­κα­τοι­κή­σει μα­ζί του, συ­νέ­λα­βε διὰ τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος καὶ κυ­ο­φο­ροῦ­σε τὸν Κύ­ριο. Ὅ­ταν ὁ Ἰ­ω­σὴφ ἀν­τε­λή­φθει τὴν ἐγ­κυ­μο­σύ­νη της, μὴ γνω­ρί­ζον­τας τὴ θε­ϊ­κὴ προ­έ­λευ­ση τοῦ πράγ­μα­τος καὶ μὴ θέ­λον­τας νὰ τὴν ἐκ­θέ­σει, σκέ­φθη­κε νὰ τὴ δι­ώ­ξει κρυ­φά. Καὶ σκέ­φθη­κε νὰ ἐ­νερ­γή­σει ἔ­τσι, ἐ­πει­δὴ ἦ­ταν, μᾶς λέ­γει ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στής, δί­και­ος ἄν­θρω­πος, ἐ­νά­ρε­τος δη­λα­δὴ καὶ ἀ­γα­θός. Ἀ­κρι­βῶς ὅ­μως τό­τε ἔ­γι­νε ἡ θαυ­μα­στὴ ἐ­πέμ­βα­ση τοῦ Θε­οῦ. Ἄγ­γε­λος, λέ­γει, ἐμ­φα­νί­στη­κε στὸν Ἰ­ω­σὴφ σὲ ὄ­νει­ρο καὶ τοῦ εἶ­πε: Ἰ­ω­σήφ, μὴ φο­βη­θεῖς νὰ κρά­τη­σεις κον­τά σου τὴ Μα­ριάμ, δι­ό­τι τὸ παι­δὶ ποὺ κυ­ο­φο­ρεῖ προ­έρ­χε­ται ἐκ τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος. Θὰ γεν­νή­σει δὲ ἀ­γό­ρι, ποὺ θὰ τὸ ὀ­νο­μά­σει Ἰ­η­σοῦν, δη­λα­δὴ Σω­τή­ρα, δι­ό­τι αὐ­τὸς θὰ σώ­σει τὸν λα­ό του ἀ­πὸ τὶς ἁ­μαρ­τί­ες του. Ὅ­λο δὲ αὐ­τὸ ἔ­γι­νε, ση­μει­ώ­νει ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στής, γιὰ νὰ πραγ­μα­το­ποι­η­θεῖ ἡ προ­φη­τεί­α τοῦ Ἡ­σα­ΐ­ου ποὺ ἔ­λε­γε: «Ἰ­δοὺ» ἡ παρ­θέ­νος θὰ συλ­λά­βει καὶ θὰ γεν­νή­σει υἱ­ὸν καὶ θὰ τὸν ὀ­νο­μά­σουν Ἐμ­μα­νου­ήλ, ποὺ ση­μαί­νει «μεθ᾿ ἡ­μῶν ὁ Θε­ός», ὁ Θε­ὸς εἶ­ναι μα­ζί μας. Καὶ πράγ­μα­τι ὁ Ἰ­ω­σὴφ κρά­τη­σε κον­τά του τὴ Μα­ριάμ, χω­ρὶς ὅ­μως νὰ ἔλ­θει σὲ συ­ζυ­γι­κὴ σχέ­ση μα­ζί της. Καὶ ὅ­ταν γεν­νή­θη­κε τὸ παι­δί, τὸ ὀ­νό­μα­σε Ἰ­η­σοῦν.  

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ἐκά­λε­σε προ­φη­τι­κὰ ὁ με­γά­λος τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης προ­φή­της, ὁ Ἠ­σα­ΐ­ας, τὸ ὄ­νο­μα τοῦ Κυ­ρί­ου μας. Ἐμ­μα­νου­ήλ, ποὺ ση­μαί­νει «μεθ᾿ ἡ­μῶν ὁ Θε­ός», δη­λα­δὴ ὁ Θε­ὸς εἶ­ναι μα­ζί μας. Τὸ «Ἐμ­μα­νου­ὴλ» ἑ­πο­μέ­νως δὲν ἦ­ταν ἕ­να ὄ­νο­μα, τὸ ὁ­ποῖ­ο θὰ χρη­σι­μο­ποι­οῦ­σαν οἱ ἄν­θρω­ποι, γιὰ νὰ προ­σφω­νοῦν τὸν Κύ­ριο – τέ­τοι­ο ὄ­νο­μα ἦ­ταν τὸ «Ἰ­η­σοῦς» – ἀλ­λὰ ἕ­να ὄ­νο­μα ποὺ φα­νέ­ρω­νε τὸ τί πραγ­μα­τι­κὰ ἦ­ταν ὁ Κύ­ριος.

Τώ­ρα πιὰ μέ­σα ἀπ᾿ αὐ­τὸ τὸ προ­φη­τι­κὸ ὄ­νο­μα μπο­ροῦ­με νὰ προ­σεγ­γί­σου­με κα­θα­ρό­τε­ρα τὸ μυ­στή­ριο τῆς Γεν­νή­σε­ως τοῦ Κυ­ρί­ου. Νὰ ἀν­τι­λη­φθοῦ­με πὼς αὐ­τὸς ποὺ γεν­νή­θη­κε δὲν εἶ­ναι ἕ­νας ἁ­πλὸς ἄν­θρω­πος, ἕ­νας ἔ­στω ἁ­γι­α­σμέ­νος ἄν­θρω­πος, ἀ­πε­σταλ­μέ­νος τοῦ Θε­οῦ. Ἀλ­λὰ τί; Κά­τι ἀ­σύλ­λη­πτο ἀ­πο­λύ­τως γιὰ τὸν ἀν­θρώ­πι­νο νοῦ: ἦ­ταν ὁ ἴ­διος ὁ Θε­ός!

Ναί, ἀ­δελ­φοί! Καὶ αὐ­τὸ ἑ­ορ­τά­ζου­με κά­θε χρό­νο τὴν ἡ­μέ­ρα τῶν Χρι­στου­γέν­νων· τὸν ἐρ­χο­μὸ τοῦ Θε­οῦ ἀ­νά­με­σά μας. Ἡ σκέ­ψη δι­στά­ζει· ὁ λο­γι­σμὸς πα­ρα­λύ­ει· ἡ ὕ­παρ­ξή μας ὅ­λη ἀ­δυ­να­τεῖ νὰ τὸ χω­ρέ­σει. Αὐ­τὸς ποὺ γεν­νι­έ­ται δὲν εἶ­ναι ἄν­θρω­πος, δὲν εἶ­ναι ἄγ­γε­λος· εἶ­ναι ὁ ἄ­πει­ρος Θε­ός, ποὺ γί­νε­ται καὶ ἄν­θρω­πος.

Γι᾿ αὐ­τὸ τὴν ἡ­μἐ­ρα τῶν Χρι­στου­γέν­νων ἂς γο­να­τί­σου­με τα­πει­νὰ μπρο­στὰ στὴ Φάτ­νη, σ᾿ αὐ­τὸν τὸν ἀ­σή­μαν­το καὶ τα­πει­νὸ χῶ­ρο, ὅ­που ὁ Θε­ὸς ἀ­κούμ­πη­σε σὰν βρέ­φος τό­τε τὴ γῆ. Ἂς γο­να­τί­σου­με καὶ ἂς Τὸν εὐ­χα­ρι­στή­σου­με ὁ­λό­ψυ­χα, ποὺ κα­τα­δέ­χτη­κε νὰ ᾿ρθεῖ ἀ­νά­με­σά μας, νὰ γί­νει ὅ­μοι­ος μὲ μᾶς, γιὰ νὰ μᾶς σώ­σει ἀ­πὸ τὴν ἁ­μαρ­τί­α καὶ τὸν θά­να­το, νὰ μᾶς λυ­τρώ­σει ἀ­πὸ τὰ νύ­χια τοῦ δι­α­βό­λου. Ἂς Τὸν εὐ­χα­ρι­στή­σου­με πο­λὺ πε­ρισ­σό­τε­ρο ποὺ ἔ­γι­νε τό­σο δι­κός μας, ὥ­στε νὰ μπο­ροῦ­με νὰ Τὸν ἀγ­γί­ξου­με. Κά­τι ἀ­κό­μη πιὸ με­γά­λο: Νὰ Τὸν εὐ­χα­ρι­στή­σου­με ποὺ μᾶς χά­ρι­σε τὸν Ἑ­αυ­τό Του τό­σο πο­λύ, ὥ­στε νὰ μπο­ροῦ­με νὰ κοι­νω­νοῦ­με τὸ Σῶ­μα Του καὶ τὸ Αἷ­μα Του, νὰ Τὸν ἔ­χου­με μέ­σα μας, φί­λο, ἀ­δελ­φό, πα­τέ­ρα μας, λυ­τρω­τή. Αὐ­τόν, τὸν ἄ­πει­ρο καὶ παν­το­δύ­να­μο Θε­ό μας!

    (Δι­α­σκευ­ὴ ἀ­πὸ πα­λαι­ὸ τό­μο τοῦ Πε­ρι­ο­δι­κοῦ «Ο ΣΩ­ΤΗΡ»)