Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός...

Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός...

Ὁ ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής, τὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ στὶς 16 Αὐγούστου, ξεκίνησε νὰ δοκιμάζει τὸν ἑαυτό του στὴν ἄσκηση τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς προσευχῆς, μέσα στὸ εὐλογημένο Περιβόλι τῆς Παναγίας μας, τὸ Ἅγιον Ὄρος, σὲ ἡλικία 24 ἐτῶν. Ὁ τότε ὀνομαζόμενος Φραγκίσκος, ὡς νεαρὸς δόκιμος μοναχός, εἶχε νὰ παλέψει μὲ πάθη ποὺ ἦταν ἀκόμη ζωντανὰ μέσα του. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ ἦταν ὁ θυμός, ὁ ὁποῖος, λόγῳ καὶ τοῦ ὁρμητικοῦ χαρακτῆρα του, ἐκδηλωνόταν πολὺ ἔντονα.

Ἦταν τὰ πρῶτα χρόνια τῆς μοναχικῆς του ζωῆς, τότε ποὺ ἔμενε στὰ Κατουνάκια ὡς ὑποτακτικὸς στὸν Γέροντα τῆς Καλύβης τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τὸν Γερο-Ἐφραίμ. Μιὰ ἡμέρα ἦλθε ἔξω ἀπὸ τὴ μοναχικὴ καλύβη τους κάποιος ἀπὸ τὴ γειτονικὴ καλύβη, ποὺ ἄρχισε νὰ φωνάζει καὶ νὰ βρίζει ἄδικα τὸν Γερο-Ἐφραίμ. Ὁ γείτονας αὐτὸς δημιουργοῦσε συχνὰ ζήτημα γιὰ τὰ ὅρια μεταξὺ τῶν οἰκοπέδων τους. Τὸν ἄκουσε λοιπὸν ὁ Φραγκίσκος νὰ μιλάει ἄσχημα πρὸς τὸν Γέροντά του καὶ ἀγανάκτησε. Κι ὅσο ἔβλεπε τὸν Γερο-Ἐφραὶμ πρᾶο καὶ εἰρηνικό, νὰ μὴ βγαίνει νὰ ἀπαντήσει, τόσο περισσότερο ὁ λογισμός του τοῦ ἔλεγε: «Βγὲς ἔξω καὶ χτύπα τον!»

Κατάλαβε ὅμως ὅτι, ἂν πήγαινε ἔξω, μὲ τὸν θυμὸ ποὺ εἶχε, θὰ ἔκανε μεγάλη ζημιά. Συγκρατήθηκε λοιπὸν καὶ ἀντὶ νὰ βγεῖ, ἔτρεξε μέσα στὸ ἐκκλησάκι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Ἔπεσε στὸ πάτωμα τοῦ ναοῦ καὶ μὲ δάκρυα καὶ λυγμοὺς ἄρχισε νὰ ἐπικαλεῖται τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο:

-Βοήθα με, Παναγία μου! Βοήθα με νὰ μὴ βγῶ ἔξω τώρα... Βοήθα με, σῶσε με, κατεύνασε τὸ πάθος.

Προσευχήθηκε καὶ ἔκλαψε ἀρκετὴ ὥρα. Ὅταν κάποια στιγμὴ σηκώθηκε ἀπὸ τὸ ἔδαφος, ἔνιωσε ὅτι τὸ πάθος τοῦ θυμοῦ εἶχε ὑποχωρήσει. Καθὼς ἦταν πλέον ἤρεμος καὶ εἰρηνικός, βγῆκε ἔξω καὶ μίλησε στὸν ἀπότομο γείτονα μὲ πολλὴ ἀγάπη καὶ γλυκύτητα:

-Λοιπόν, τελικὰ αὐτὸ δὲν εἶναι καὶ τίποτε σπουδαῖο. Δὲν ἤρθαμε ἐδῶ γιὰ νὰ κληρονομήσουμε καλύβες καὶ ἐλιὲς καὶ βράχια. Ἐδῶ ἤρθαμε γιὰ τὴν ψυχή μας. Ἀφήσαμε γονεῖς, ἀφήσαμε τόσα καὶ τόσα καὶ θὰ μαλώσουμε γι᾿ αὐτό; Ἄν χάσουμε τὴν ἀγάπη, χάσαμε τὸν Θεό!

Τὰ ἤρεμα καὶ φωτισμένα λόγια του ἔφεραν τὴν καταλλαγή, κι ἔτσι, μὲ τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας, διαλύθηκε ὁ πειρασμός. Ὁ νεαρὸς ὑποτακτικὸς εἶχε ἤδη ἐπιτύχει μία ἀπὸ τίς πρῶτες του νίκες στὸν ἀγῶνα ἐναντίον τῶν παθῶν. Εἶχε νικήσει τὸν θυμὸ του¹.

Τὸ πόσο καλλιέργησε μέσα του τὴν πραότητα καὶ τὴν ἀοργησία, φαίνεται κι ἀπὸ ἕνα ἄλλο περιστατικό, ὅταν ὁ ἴδιος ὁ ὅσιος Ἰωσὴφ εἶχε πάει μαζὶ μὲ τὸν συνασκητή του Ἀρσένιο στὸ Κουτλουμούσι γιὰ νὰ συμμετάσχουν στὴν ἀγρυπνία τῆς Μεταμορφώσεως. Ἐκεῖ, καθὼς ἦταν ρακένδυτοι καὶ ξυπόλυτοι, δὲν τοὺς ἐπέτρεψαν νὰ περάσουν στὴν πανηγυρικὴ Τράπεζα.

Ό Ἄρσένιος φούντωσε:

-Ἀκοῦς ἐκεῖ νὰ μᾶς ἀφήσουν ἔξω! ἔλεγε καὶ ξανάλεγε.

-Εἰρήνη! εἶπε ὁ ὅσιος Ἰωσήφ. Πρόσεξε καλά, γιατί ὅσο μισθὸ βγάλαμε τὸ βράδυ ἀπὸ τὴν ἀγρυπνία, θὰ τὸν χάσουμε τώρα. Ἔλα δῶ καὶ θὰ δεῖς. Καὶ ψάρι θὰ φᾶμε καὶ δὲν θὰ θυμώσουμε καὶ τὸν μισθό μας δὲν θὰ χάσουμε.

Ὁ Ὅσιος πῆρε μαζί του τὸν πατέρα Ἄρσένιο καὶ πῆγαν πίσω ἀπὸ τὸ μαγειρεῖο.

-Εὔλογεῖτε, ἀδελφοί, μπορεῖτε νὰ μᾶς δώσετε λίγο φαγάκι νὰ φᾶμε; εἶπε μὲ ἁπλότητα καὶ ταπείνωση.

-Ναί, ναί, πατέρες! ἀπάντησαν καὶ τοὺς ἔδωσαν ἀρκετὸ φαγητό.

-Εἶδες, Ἄρσένιε; Καὶ φάγαμε, καὶ μᾶς ἔδωσαν νὰ πάρουμε μαζί μας καὶ δὲν ἁμαρτήσαμε ὀργιζόμενοι μὲ τοὺς πατέρες ².

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι κι ἐμεῖς συναντοῦμε πολλὲς ἀφορμὲς ποὺ ἐξάπτουν τὸν θυμό μας. Βέβαια θέλουμε ὁπωσδήποτε νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ αὐτὸ τὸ πάθος, νὰ ἀποβάλουμε τὸν θυμὸ καὶ κάθε παρόμοια κακία, ὅπως παραγγέλλει καὶ ὁ θεόπνευστος Ἀπόστολος: «πᾶσα πικρία καὶ θυμὸς καὶ ὀργή... ἀρθήτω ἀφ᾿ ὑμῶν σὺν πάσῃ κακίᾳ» (Ἔφ. δ' 31).

Ὁ ἔμπειρος ἀγωνιστὴς καὶ θεοφώτιστος διδάσκαλος, ὁ ὅσιος Ἰωσήφ, ποὺ μᾶς δίδαξε μὲ τὸ παράδειγμά του, συμβουλεύει καὶ τὸν καθένα μας μὲ λόγια ἁπλὰ καὶ πρακτικὰ γιὰ τὸ πῶς θὰ καταπολεμήσουμε τὸ πάθος τοῦ θυμοῦ:

«Ὅταν σοῦ ἔλθει θυμός, κλεῖσε τὸ στόμα δυνατὰ καὶ μὴ μιλήσεις σ᾿ αὐτὸν ποὺ σὲ βρίζει ἢ σὲ ἀτιμάζει ἢ σὲ ἐλέγχει ἢ μὲ πολλοὺς τρόπους καὶ χωρὶς λόγο σὲ πειράζει. Τότε ὁ θυμὸς σὰν τὸ φίδι θὰ στρίψει μέσα στὴν καρδιά, θὰ ἀνέβει μέχρι τὸν λαιμό, καὶ ἀφοῦ δὲν θὰ τοῦ δώσεις διέξοδο, θὰ πνιγεῖ καὶ θὰ σκάσει. Καὶ ὅταν αὐτὸ ἐπαναληφθεῖ λίγες φορές, θὰ λιγοστέψει καὶ θὰ πάψει τελείως.

Ὁ ἄνθρωπος... διορθώνεται ἀσυγκρίτως καλύτερα μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὸν ἥμερο τρόπο παρὰ μὲ τὸν θυμὸ καὶ τὴν ἀγριότητα... Ποτὲ μὲ θυμὸ μὴ ζητεῖτε νὰ διορθώσετε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, διότι πειρασμὸς πειρασμὸ δὲν βγάζει ἀλλὰ μὲ ταπείνωση καὶ ἀγάπη εἰλικρινῆ. Ὅταν βλέπεις ὅτι ὑπάρχει θυμός, ἄφησε πρὸς στιγμὴ τὴ διόρθωση. Καὶ ὅταν δεῖς ὅτι πέρασε ὁ θυμὸς καὶ ἦλθε εἰρήνη... τότε λὲς τὰ ὠφέλιμα. Ποτὲ δὲν εἶδα ἐγὼ νὰ γίνει διόρθωση μὲ θυμό, ἀλλὰ πάντοτε μὲ ἀγάπη... Πᾶρε, γιὰ παράδειγμα, τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό σου. Πότε ἡμερεύεις; Μὲ τίς ὕβρεις ἢ μὲ τὴν ἀγάπη;

Λοιπόν, πνῖξε μὲ ὅλη σου τὴ δύναμη τὸν θυμό, κάθε στιγμὴ ποὺ θὰ κινηθεῖ, καὶ θὰ τὸν βρεῖς τὴν ἑπόμενη φορὰ ἀσθενέστερο. Καὶ πάλι ἐξακολούθησε νὰ τὸν κτυπᾶς καὶ νὰ τοῦ κόβεις τὸ κεφάλι - ὅταν τὸν δεῖς νὰ σηκώνει κεφάλι - καὶ σὲ λίγο θὰ δημιουργηθεῖ ἡ ἀταραξία... Μετὰ ἀκολουθεῖ εἰρήνη καὶ Χάρις, καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ἀγαθά. Ἄντιστάσου λοιπόν... Μὴν ἀφήνεις τοὺς λογισμοὺς νὰ εἰσέρχονται, ἀλλὰ πολέμησε μὲ τὴν προσευχή. Πολέμησε μὲ ἀνδρεία...» ³.

¾¾¾¾¾¾

1. Γέροντος Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτου, Ὁ ὅσιος Γέροντάς μου Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστὴς (ἐπιμέλεια κειμένων: Πρωτ. Στέφανος Ἀναγνωστόπουλος), ἐκδ. Ι. Μονῆς Ἁγ. Ἀντωνίου Ἀριζόνας, USA 2020, σελ. 74-75.

2. Βλ. ό.π., σελ. 124-125.

3. «Ὅσιος Ἰωσὴφ Ἡσυχαστὴς» στό: Γέροντες τῆς Ὀρθοδοξίας - Ἡ ζωὴ καὶ τὰ διδάγματά τους, ἐκδ. Δημοκρατικὸς Τύπος Α.Ε., Ἀθήνα 2015, σελ. 136-137.

Πε­ρι­ο­δι­κΟ «Ο ΣΩΤΗΡ», Α­ριθμ. 2270, 1-15 ΑΥγούστου 2022, σελ. 355-356