ΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ὝΜΝΟΣ

ΟΙ ΧαιρετισμοΙ τΗς Υπεραγίας Θεοτόκου -

  Ακάθιστος Ὕμνος

Οἱ Χαιρετισμοὶ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου εἶναι ἕνας ὕμνος εὐγνωμοσύνης καὶ ἀγάπης ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν γιὰ τὴν Παναγία μας, ἡ ὁποία εἶναι ἡ προστασία, ἡ παρηγοριὰ καὶ ἡ ἐλπίδα μας.

Γράφτηκε ἀπὸ τὸν Ρωμανὸ τὸν Μελωδὸ τὸν 6ο αἰώνα μ.Χ. πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου. Οἱ πιστοὶ ἔψαλλαν τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο ὄρθιοι, ὑπὸ τὶς συνθῆκες ποὺ θεωρεῖται ὅτι ἐψάλη γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 626 μ.Χ., ὅταν ἡ Κων/πολη πολιορκήθηκε ἀπὸ τοὺς Ἀβάρους.

Ὁ Πατριάρχης Σέργιος – ὁ Αὐτοκράτορας Ἡράκλειος ἠγεῖτο ἐκστρατείας τοῦ βυζαντινοῦ στρατοῦ κατὰ τῶν Περσῶν – περιέτρεχε τὰ τείχη τῆς Πόλης μὲ τὴν θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Βλαχερνίτισσας καὶ ἐνεθάρρυνε τὸ λαό. Τότε, μέσα στὴ νύχτα, φοβερὸς ἀνεμοστρόβιλος, δημιούργησε τρικυμία καὶ κατέστρεψε τὸν ἐχθρικὸ στόλο. Ὁ λαὸς ὄρθιος, θέλοντας νὰ πανηγυρίσει τὴ σωτηρία του, τὴν ὁποία ἀπέδωσε στὴ βοήθεια τῆς Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στὸ Ναὸ τῆς Παναγίας τῶν Βλαχερνῶν καὶ ἔψαλλε ὄρθιος τὸν «Ἀκάθιστο Ὕμνο» στὴν Παναγία, ἀποδίδοντας τὰ «νικητήρια» καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη τοῦ «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος ψάλλεται τὶς πέντε πρῶτες Παρασκευὲς τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, τὶς πρῶτες τέσσερις τμηματικὰ καὶ τὴν πέμπτη ὁλόκληρος. Θεωρεῖται ὡς ἀριστούργημα τῆς βυζαντινῆς ὑμνογραφίας. Ἡ γλώσσα του εἶναι ποιητικὴ μὲ πολλὰ κοσμητικὰ ἐπίθετα, ἀντιθέσεις καὶ μεταφορές. Τὸ θέμα τοῦ εἶναι ἡ ἐξύμνηση τῆς ἐνανθρώπισης τοῦ Θεοῦ μέσῳ τῆς Θεοτόκου, ποὺ γίνεται μὲ πολλὲς ἐκφράσεις χαρᾶς καὶ ἀγαλλίασης.

Σύμφωνα μὲ ἀναφορὲς Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος ἦταν στενὰ συνδεδεμένος μὲ τὴν ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.

Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος ἀποτελεῖται ἀπὸ προοίμιο καὶ 24 οἴκους (στροφὲς) σὲ ἑλληνικὴ ἀλφαβητικὴ ἀκροστιχίδα, ἀπὸ τὸ Α ὡς τὸ Ω (κάθε οἶκος ξεκινᾶ μὲ τὸ ἀντίστοιχο κατὰ σειρὰ ἑλληνικὸ γράμμα).

Οἱ πρῶτοι δώδεκα οἶκοι τοῦ (Α-Μ) ἀποτελοῦν τὸ ἱστορικὸ μέρος, ὅπου ἐξιστοροῦνται τὰ γεγονότα ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου μέχρι τὴν Ὑπαπαντή, ἀκολουθώντας τὴ διήγηση τοῦ Εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ.

Ἀναφέρεται ὁ Εὐαγγελισμὸς (Α, Β, Γ, Δ), ἡ ἐπίσκεψη τῆς ἐγκύου Παρθένου στὴν Ἐλισάβετ (Ε), οἱ ἀμφιβολίες τοῦ Ἰωσὴφ (Ζ), ἡ προσκύνηση τῶν ποιμένων (Η) καὶ τῶν Μάγων (Θ, Ι, Κ), ἡ Ὑπαπαντὴ (Μ) καὶ ἡ φυγὴ στὴν Αἴγυπτο (Λ).

Οἱ τελευταῖοι δώδεκα (Ν-Ω) ἀποτελοῦν τὸ θεολογικὸ ἢ δογματικὸ μέρος, στὸ ὁποῖο ὁ μελωδὸς ἀναλύει τὶς βαθύτερες θεολογικὲς καὶ δογματικὲς προεκτάσεις τῆς Ἐνανθρώπισης τοῦ Κυρίου καὶ τὸ σκοπό της, ποὺ εἶναι ἡ σωτηρία τῶν πιστῶν.

Ὁ μελωδὸς βάζει στὸ στόμα τοῦ ἀρχαγγέλου, τοῦ ἐμβρύου Προδρόμου, τῶν ποιμένων, τῶν μάγων καὶ τῶν πιστῶν τὰ 144 συνολικὰ «Χαῖρε», τοὺς Χαιρετισμοὺς πρὸς τὴ Θεοτόκο, ποὺ ἀποτελοῦν ποιητικὸ ἐμπλουτισμὸ τοῦ χαιρετισμοῦ τοῦ Γαβριὴλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), ποὺ ἀναφέρει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (Λουκ. α΄[1] 28).

ΚΟΝΤΑΚΙΟ (προοίμιο)

Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν, εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου, Θεοτόκε, ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων μὲ κινδύνων ἐλευθέρωσον ἵνα κράζω σοί, Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.

(Σ’ Ἐσένα Θεοτόκε, τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγό, μ’ εὐγνωμοσύνη ἡ Πόλη σου ἀποδίδει τὴ νίκη. Καὶ σοῦ ἀναπέμπει θερμὲς εὐχαριστίες, ἐπειδὴ (μὲ τὴ δική σου ἐπέμβαση) λυτρωθήκαμε ἀπ’ τὶς συμφορές. Ἐσὺ ὅμως ποὺ ἡ δύναμή σου εἶναι ἀκατανίκητη, ἐλευθέρωσε κι ἐμένα (τὴν Πόλη σου) ἀπὸ κάθε εἴδους κινδύνους, γιὰ νὰ σοῦ ἀναφωνῶ: Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε).

Πηγή: 1. Ἐκκλησία Κύπρου καὶ Ἑλλάδος  2.O Σωτήρ

Ἐπιμέλεια:  Χρυσόστομος Ρουσής, γραμματέας (1976-2018), τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς Ἀπ. Παύλου καὶ Βαρνάβα