Α­ΚΑ­ΘΙ­ΣΤΟΣ Υ­ΜΝΟΣ:ΧΑΙ­ΡΕ­ΤΙ­ΣΜΟΙ ΤΗΣ ΘΕ­Ο­ΤΟ­ΚΟΥ, ΧΡΥΣ. ΡΟΥΣΗ

 

Α­ΚΑ­ΘΙ­ΣΤΟΣ Υ­ΜΝΟΣ:ΧΑΙ­ΡΕ­ΤΙ­ΣΜΟΙ ΤΗΣ ΘΕ­Ο­ΤΟ­ΚΟΥ

Ὁ Χρυ­σό­στο­μος Ρου­σής, πρώ­ην γυ­μνα­σιά­ρχης, γρά­φει γιὰ τὸ «ἀ­ρι­στούρ­γη­μα τῆς βυ­ζαν­τι­νῆς ὑ­μνο­γρα­φί­ας», τὸν Ἀ­κά­θι­στο Ὕ­μνο, ὁ ὁ­ποῖ­ος «ἐ­ξυ­μνεῖ τὴν ἐ­ναν­θρώ­πι­ση τοῦ Θε­οῦ μέ­σῳ τῆς Θε­ο­τό­κου». Ἡ ὀρ­θό­δο­ξη βυ­ζαν­τι­νὴ πα­ρά­δο­ση ἀ­πο­δί­δει τὸν Ὕ­μνο στὸν με­γά­λο βυ­ζαν­τι­νὸ ὑ­μνο­γρά­φο Ρω­μα­νὸ τὸν Με­λω­δὸ (6ος αἰ­ώ­νας μ.Χ.­).

Ὁ Ἀ­κά­θι­στος Ὕ­μνος ἀ­πο­τε­λεῖ­ται ἀ­πὸ τὸ προ­οί­μιο (= εἰ­σα­γω­γὴ) «Τῇ ὑ­περ­μά­χῳ» καὶ 24 στρο­φὲς (οἴ­κους), ποὺ ἀρ­χί­ζουν μὲ τὴ σει­ρά, ἀ­πὸ τὰ 24 γράμ­μα­τα τῆς ἀλ­φα­βή­του. Οἱ πρώ­τες 12 στρο­φὲς (Α-Μ) ἐ­ξι­στο­ροῦν τὰ γε­γο­νό­τα ἀ­πὸ τὸν Εὐ­αγ­γε­λι­σμὸ τῆς Θε­ο­τό­κου μέ­χρι τὴν Ὑ­πα­παν­τή: Ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­σμός, ἡ ἐ­πί­σκε­ψη τῆς Πα­να­γί­ας στὴν Ἐ­λι­σά­βετ, οἱ ἀμ­φι­βο­λί­ες τοῦ Ἰ­ω­σήφ, ἡ προ­σκύ­νη­ση τῶν ποι­μέ­νων καὶ τῶν μά­γων, ἡ Ὑ­πα­παν­τὴ (ὁ Συ­με­ὼν ὑ­παν­τά­ει, ὑ­πο­δέ­χε­ται τὸν νε­ο­γέν­νη­το Χρι­στὸ) καὶ ἡ φυ­γὴ στὴν Αἴ­γυ­πτο. Οἱ τε­λευ­ταῖ­ες 12 στρο­φές (Ν-Ω) ἀ­να­λύ­ουν τὸ σκο­πὸ τῆς Ἐ­ναν­θρώ­πι­σης τοῦ Κυ­ρί­ου, ποὺ εἶ­ναι ἡ σω­τη­ρί­α τῶν ἀν­θρώ­πων. 

Ἡ Ἀ­κο­λου­θί­α τοῦ Ἀ­κα­θί­στου Ὕ­μνου γί­νε­ται στοὺς Να­οὺς κά­θε Πα­ρα­σκευ­ὴ στὶς τέσ­σε­ρις πρῶ­τες ἑ­βδο­μά­δες τῆς Μ. Τεσ­σα­ρα­κο­στῆς τμη­μα­τι­κά: Α’ Στά­ση, Β’ Στά­ση, Γ’ Στά­ση, Δ’ Στά­ση καὶ τὴν πέμ­πτη ἑ­βδο­μά­δα ἀ­να­κε­φα­λαι­ώ­νε­ται ὁ­λό­κλη­ρος ὁ  Ὕ­μνος.

Ἡ ψαλ­μω­δί­α τοῦ Ὕ­μνου συν­δέ­ε­ται μὲ ἕ­να ἱ­στο­ρι­κὸ γε­γο­νός: Ὁ Αὐ­το­κρά­το­ρας Ἡ­ρά­κλει­ος ἡ­γεῖ­ται ἐκ­στρα­τεί­ας τοῦ βυ­ζαν­τι­νοῦ στρα­τοῦ κα­τὰ τῶν Περ­σῶν (626 μ.Χ.­), ὅ­ταν οἱ Ἄ­βα­ροι πο­λι­ορ­κοῦν τὴν Κων­σταν­τι­νού­πο­λη. Ὁ Πα­τριά­ρχης Σέρ­γιος, κρα­τών­τας τὴν εἰ­κό­να τῆς Πα­να­γί­ας τῆς Βλα­χερ­νί­τισ­σας, προ­χω­ρᾶ μα­ζὶ μὲ τὸν κλῆ­ρο καὶ τὸν λα­ὸ πρὸς τὰ τεί­χη τῆς Κων­σταν­τι­νού­πο­λης, ἐμ­ψυ­χώ­νον­τας τὸν λα­ὸ καὶ τὸν ὀ­λι­γά­ριθ­μο στρα­τὸ ποὺ ὑ­πε­ρα­σπί­ζεται τὴν Πό­λη. Ξαφ­νι­κά, μέ­σα στὴ νύ­χτα, ἀ­νε­μο­στρό­βι­λος κα­τα­στρέ­φει τὸν στό­λο τῶν Ἀ­βά­ρων, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἀ­ναγ­κά­ζον­ται νὰ λύ­σουν τὴν πο­λι­ορ­κί­α καὶ νὰ φύ­γουν. Πα­τριά­ρχης καὶ λα­ὸς συγ­κεν­τρώ­νον­ται στὸν Να­ὸ τῆς Πα­να­γί­ας τῶν Βλα­χερ­νῶν καὶ ὄρ­θιοι* (ἔκ­φρα­ση τι­μῆς), ψάλ­λουν γιὰ πρώ­τη φο­ρὰ τὸν Ὕ­μνον «ὡς δο­ξο­λο­γί­α καὶ εὐ­χα­ρι­στί­α γιὰ τὴν σω­τη­ρί­α, ποὺ ἀ­πο­δό­θη­κε στὴν θαυ­μα­τουρ­γι­κὴ δύ­να­μη τῆς Θε­ο­τό­κου, τῆς προ­στά­τριας τῆς Πό­λης». (+Ι­ω­άν­νης Φουν­τού­λης) [ * γι’ αὐ­τὸ ἀ­πὸ τό­τε ὁ ὕ­μνος ὀ­νο­μά­στη­κε “Ἀ­κά­θι­στος”]

Τέ­λος, ἡ­ γε­μά­τη δο­ξο­λο­γί­α καὶ εὐ­γνω­μο­σύ­νη εἰ­σα­γω­γὴ τοῦ Ὕ­μνου «Τῇ ὑ­περ­μά­χῳ»: «Τῇ ὑ­περ­μά­χῳ στρα­τη­γῷ τὰ νι­κη­τή­ρια, ὡς λυ­τρω­θεῖ­σα τῶν δει­νῶν, εὐ­χα­ρι­στή­ρια, ἀ­να­γρά­φω σοι ἡ Πό­λις σου, Θε­ο­τό­κε, ἀλ­λ᾿ ὡς ἔ­χου­σα τὸ κρά­τος ἀ­προ­σμά­χη­τον, ἐκ παν­τοί­ων με κιν­δύ­νων ἐ­λευ­θέ­ρω­σον ἵ­να κρά­ζω σοι, Χαῖ­ρε, Νύμ­φη ἀ­νύμ­φευ­τε».

Με­τά­φρα­ση: Σ᾿ Ἐ­σέ­να Θε­ο­τό­κε, τὴν Ὑ­πέρ­μα­χο Στρα­τη­γό, μ᾿ εὐ­γνω­μο­σύ­νη ἡ Πό­λη σου ἀ­πο­δί­δει τὴ νί­κη. Καὶ σοῦ ἀ­να­πέμ­πει θερ­μὲς εὐ­χα­ρι­στί­ες, ἐ­πει­δὴ (μὲ τὴ δι­κή σου ἐ­πέμ­βα­ση) λυ­τρω­θή­κα­με ἀ­π᾿ τὶς συμ­φο­ρές. Ἐ­σὺ ὅ­μως ποὺ ἡ δύ­να­μή σου εἶ­ναι ἀ­κα­τα­νί­κη­τη, ἐ­λευ­θέ­ρω­σε κι ἐ­μέ­να (τὴν Πό­λη σου) ἀ­πὸ κά­θε εἴ­δους κιν­δύ­νους, γιὰ νὰ σοῦ ἀ­να­φω­νῶ: Χαῖ­ρε, Νύμ­φη ἀ­νύμ­φευ­τε.  (Ἱ­ε­ρὰ Μη­τρό­πο­λη Ρό­δου)

Πη­γή: Ἐκ­κλη­σί­α τῆς Ἑλ­λά­δα­ςo­n­l­i­ne.