ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ – ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΡΟΥΣΗ.

 

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΧΛΩΡΑΚΑΣ

 

ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ – ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ 

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΡΟΥΣΗ.

Η Θεία Λειτουργία αποτελεί το κέντρο της ορθόδοξης λατρείας. Είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της Εκκλησίας μας, «το μυστήριο της παρουσίας του Χριστού ανάμεσά μας». Καθετί που υπάρχει ή συμβαίνει στον Ιερό Ναό και στη Θεία Λατρεία έχει τη σημασία και τον συμβολισμό του, για να μας υπενθυμίζει γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας.

Το άναμμα του κεριού στην εκκλησία αποτελεί μια «σημαντική κίνηση τού ανθρώπου στην αναζήτηση τού θείου να επικοινωνήσει με τον Θεό». (Νικοπόλεως και Πρεβέζης Χρυσόστομος) «Συμβολίζει την αγάπη και την ειρήνη που πρέπει να χαρακτηρίζουν κάθε χριστιανό, επειδή το κερί παρηγορεί τον άνθρωπο με το φως του μέσα στο σκοτάδι». (Συμεών Θεσσαλονίκης)

Η τιμητική προσκύνηση των ιερών εικόνων μάς αγιάζει και μας φέρνει «σε άμεση σχέση με την χάρη και την υπόσταση τού εικονιζόμενου προσώπου, αφού και η ύλη αγιάζεται μέσα στην Εκκλησία». (Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, 16.01.2003) Η  Εκκλησία μας με την αναστήλωση των εικόνων (847 μ.Χ.) ενομοθέτησε την προσκύνηση των Ιερών Εικόνων, «θεολογώντας ότι η τιμή μεταβαίνει στο εικονιζόμενο πρόσωπο».

Η Μικρή Είσοδος του Ευαγγελίου συμβολίζει την έναρξη της δημόσιας ζωής και δράσης του Χριστού: Όταν βαπτίστηκε στον Ιορδάνη από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, ο Χριστός άρχισε να διδάσκει τον Λόγο του Θεού. Είναι μια μικρή «λιτανεία» στην αρχή σχεδόν της Θ. Λειτουργίας. Ο ιερέας βγάζει το Ευαγγέλιο από την πλαϊνή πύλη του Ιερού, κρατώντας το μπροστά από το πρόσωπό του - δείχνοντας έτσι ότι περνάει ανάμεσά μας ο Κύριος που σε λίγο θα μας διδάξει - προχωρεί μπροστά από την εικόνα του Χριστού και αναφωνεί: «Σοφία. Ορθοί». (η Σοφία του Θεού φανερώθηκε στον κόσμο με το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Με το «Ορθοί» μας καλεί να σταθούμε ευλαβικά όρθιοι) Ν.Β. Η λαμπάδα, που προχωρά μπροστά από το Ευαγγέλιο, συμβολίζει τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, που με το κήρυγμά του προετοίμασε τον κόσμο για να δεχτεί τον Χριστό. (https://ieramonopatia.gr) 

Τα Ιερά Αναγνώσματα:  Ο Απόστολος,  ένα απόσπασμα  από τις επιστολές που έγραψαν οι Απόστολοι σε  διάφορες  Εκκλησίες  ή  από  τις Πράξεις των  Αποστόλων,  συμβολίζει το κήρυγμα των αποστόλων σε όλη τη γη. Την ώρα που διαβάζεται ο Απόστολος ο Ιερέας  θυμιάζει από την Ωραία Πύλη.  Όταν τελειώσει ο Απόστολος, ο Ιερέας εμφανίζεται στην Ωραία Πύλη με το Ευαγγέλιο: «Σοφία. Ορθοί ακούσωμεν του αγίου  Ευαγγελίου.  Ειρήνη πάσι!»  [ = να έχουμε σοφία  (για να καταλάβουμε) και ν᾿ ακούσουμε όρθιοι το άγιο Ευαγγέλιο ] Το Ευαγγέλιο συμβολίζει την  παρουσία τού Θεού ανάμεσά μας. Περιέχει αποσπάσματα από τα τέσσερα ευαγγέλια, τα κείμενα στα οποία οι τέσσερις Ευαγγελιστές (Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς, Ιωάννης) κατέγραψαν τη ζωή και τη διδασκαλία του Χριστού.

Ν.Β. Το Ευαγγέλιο είναι  πάντοτε πάνω στην Αγία Τράπεζα. (https://ieramonopatia.gr) 

 

Ο Χερουβικός  Ύμνος  ψάλλεται σε αργό μέλος πριν από τη Μεγάλη Είσοδο: «Οἱ τὰ Χερουβὶμ μυστικῶς εἰκονίζοντες καὶ τῇ ζωοποιῷ Τριάδι τὸν τρισάγιον ὕμνον προσᾴδοντες, πᾶσαν τὴν βιοτικὴν ἀποθώμεθα μέριμναν,  ὡς τὸν βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι, ταῖς ἀγγελικαῖς ἀοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν. Ἀλληλούϊα». (= Εμείς που μυστικὰ εικονίζουμε τα Χερουβεὶμ και ψάλλουμε στη ζωοποιὸ Τριάδα τον τρισάγιο ύμνο, ας αφήσουμε κάθε βιοτικὴ μέριμνα, για να υποδεχθούμε τον Βασιλιὰ των όλων, που αόρατα συνοδεύεται απὸ τα αγγελικὰ τάγματα. Αινείτε τον Θεό) (Βήμα Ορθοδοξίας)

Η Μεγάλη Είσοδος συμβολίζει την πορεία του Χριστού προς την Ιερουσαλήμ, όπου έπρεπε να θυσιαστεί. Ο Ιερέας παίρνει από την Πρόθεση τα «δώρα που θα θυσιαστούν» και κρατώντας τα στο ύψος της κεφαλής του, συνοδευόμενος από τα εξαπτέρυγα, τον σταυρό  και το θυμιατό,  με βήμα αργό, τα περιφέρει στον ναό,  για να τα αποθέσει στην Αγία Τράπεζα,  απαγγέλλοντας  τη δέηση:  «Πάντων ἡμῶν, μνησθείη  Κύριος ὁ Θεός,  ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Αμήν.   Η λέξη  “Αμήν”  (= αληθώς, ναι) σημαίνει την συγκατάθεσή μας,

Το «Πιστεύω»  διατυπώνει με ακρίβεια το  δόγμα περί της Αγίας Τριάδος. (Γράφτηκε από την Α΄ και τη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο τον 4ο αιώνα μ.Χ.) Η εκφώνηση «τὰς θύρας, τὰς θύρας ἐν σοφίᾳ πρόσχωμεν» σημαίνει «να προσέχουμε με σοφία τις πόρτες» της καρδιάς και του νου μας. Ν.Β. Στην αρχαιότητα οι θυρωροί ήλεγχαν αν οι Κατηχούμενοι είχαν βγει από τον Ναό.

Η Αγία Αναφορά είναι το σημαντικότερο μέρος της Θείας Λειτουργίας. Σ᾿ αυτό κατατείνουν όλες οι ευχές και ψαλμωδίες. Λέγεται αναφορά γιατί η θυσία που τελείται αναφέρεται, προσφέρεται στο Θεό. «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου, πρόσχωμεν τὴν Ἁγίαν Ἀναφορὰν ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν». (Ας σταθούμε γερά σε όσα ομολογήσαμε με το «Πιστεύω…»,. Ας σταθούμε με φόβο, γιατὶ είναι μεγάλος ο κίνδυνος να πλανηθούμε. Όταν παραμένουμε σταθεροὶ στην πίστη, τότε ας προσφέρουμε τα δώρα μας στον Θεὸ με ειρήνη)

«Λάβετε, φάγετε… Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες…» Μετά την ευχαριστήρια προσευχή, ο Ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια του Κυρίου στον Μυστικό Δείπνο: «Λάβετε, φάγετε, τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα ... καὶ Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες, τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου...» με τα οποία συνέστησε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και το τελούμε σύμφωνα με την εντολή Του «τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν».  Ο ιερέας καταλήγει με την πιο κάτω εκφώνηση: «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν Σοὶ προσφέρομεν κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα». (=Τα δικά σου απ᾿ τα δικά σου, προσφέρουμε σε Σένα, σε κάθε καιρό και για όλες τις ευεργεσίες). Αυτά που προσφέρουμε σαν δώρα, δηλαδή ο άρτος και ο οίνος για να γίνουν σώμα και αίμα Χριστού, δεν είναι παρά αυτά που ο ίδιος ο Δημιουργός μάς χάρισε και ανταποδίδουμε.

«Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε», εκφωνεί ο Ιερέας από την Ωραία Πύλη, βαστάζοντας το Άγιο Ποτήριο. Η στιγμή αυτή είναι συγκλονιστική. Όλα όσα έγιναν μέχρι τώρα, έγιναν γι᾿ αυτή τη στιγμή. Με την Ευχαριστία μετέχουμε στη ζωή, στο πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Το σώμα και το αίμα μάς δίνονται εις άφεσιν αμαρτιών και ζωή την αιώνιον. (+Αρχ. Παντελεήμων Παπασυννεφάκης)

Πηγές:  + Aρχιμανδρίτης Παντελεήμων Παπασυννεφάκης: Κατανοώντας τη Θεία Λειτουργία (2007).          Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας:   Ερμηνεία της θείας Λειτουργίας (2019).