ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Δ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ. ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΧΛΩΡΑΚΑΣ

ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Δ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

(19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2020)

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ  

Τέκνον Τίτε, πιστός ὁ λό­γος· καὶ πε­ρὶ το­ύ­των βο­ύ­λο­μαί σε δι­α­βε­βαι­οῦ­σθαι, ἵ­να φρον­τί­ζω­σι κα­λῶν ἔρ­γων προ­ΐ­στα­σθαι οἱ πε­πι­στευ­κό­τες τῷ Θε­ῷ. ταῦ­τά ἐ­στι τὰ κα­λὰ καὶ ὠ­φέ­λι­μα τοῖς ἀν­θρώ­ποις· μω­ρὰς δὲ ζη­τή­σεις καὶ γε­νε­α­λο­γί­ας καὶ ἔ­ρεις καὶ μά­χας νο­μι­κὰς πε­ρι­ί­στα­σο· εἰ­σὶ γὰρ ἀ­νω­φε­λεῖς καὶ μά­ται­οι. αἱ­ρε­τι­κὸν ἄν­θρω­πον με­τὰ μί­αν καὶ δευ­τέ­ραν νου­θε­σί­αν πα­ραι­τοῦ, εἰ­δὼς ὅ­τι ἐ­ξέ­στρα­πται ὁ τοι­οῦ­τος καὶ ἁ­μαρ­τά­νει ὢν αὐ­το­κα­τά­κρι­τος. Ὅ­ταν πέμ­ψω Ἀρ­τε­μᾶν πρός σε ἢ Τυ­χι­κόν, σπο­ύ­δα­σον ἐλ­θεῖν πρός με εἰς Νι­κό­πο­λιν· ἐ­κεῖ γὰρ κέ­κρι­κα πα­ρα­χει­μά­σαι. Ζη­νᾶν τὸν νο­μι­κὸν καὶ Ἀ­πολ­λὼ σπου­δα­ί­ως πρό­πεμ­ψον, ἵ­να μη­δὲν αὐ­τοῖς λε­ί­πῃ. Μαν­θα­νέ­τω­σαν δὲ καὶ οἱ ἡ­μέ­τε­ροι κα­λῶν ἔρ­γων προ­ΐ­στα­σθαι εἰς τὰς ἀ­ναγ­κα­ί­ας χρε­ί­ας, ἵ­να μὴ ὦ­σιν ἄ­καρ­ποι. Ἀ­σπά­ζον­ταί σε οἱ με­τ' ἐ­μοῦ πάν­τες. ἄ­σπα­σαι τοὺς φι­λοῦν­τας ἡ­μᾶς ἐν πί­στει. Ἡ χά­ρις με­τὰ πάν­των ὑ­μῶν· ἀμήν.                 

(Τίτ. γ΄[3] 8 – 15)

ΜΕΤΡΟ ΣΚΛΗΡΟ ΑΛΛΑ ΣΩΤΗΡΙΟ

«Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ»

Ἡ σημερινὴ Κυ­ρια­κὴ εἶ­ναι ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νη στὴ μνή­μη τῶν 630 ἁ­γί­ων καὶ θεοφόρων Πα­τέ­ρων ποὺ συγ­κρό­τη­σαν τὴν Δ΄ Οἰ­κου­με­νι­κὴ Σύ­νο­δο στὴ Χαλ­κη­δό­να τὸ 451 μ.Χ. καὶ κα­τε­δί­κα­σαν τὴν αἵ­ρε­ση τοῦ Μο­νο­φυ­σι­τι­σμοῦ.

Ἡ κα­τα­δί­κη αὐ­τὴ ἦ­ταν κά­τι τὸ ἐ­πι­βε­βλη­μέ­νο. Ἄλ­λω­στε, ὅ­πως δι­α­βά­ζου­με καὶ στὸ ση­με­ρι­νὸ Ἀ­πο­στο­λι­κὸ ἀ­νά­γνω­σμα, ὁ ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος, ἀ­πευ­θυ­νό­με­νος στὸν μα­θη­τή του Τί­το, ποὺ ἦ­ταν ἐ­πί­σκο­πος στὴν Κρή­τη, συμ­βουλεύ­ει: «Αἱ­ρε­τι­κὸν ἄν­θρω­πον με­τὰ μί­αν καὶ δευ­τέ­ραν νου­θε­σί­αν πα­ραι­τοῦ», δη­λα­δή, αἱ­ρε­τι­κὸ ἄν­θρω­πο ποὺ ἐ­πι­μέ­νει νὰ δη­μι­ουρ­γεῖ σκάν­δα­λα καὶ δι­αι­ρέ­σεις στὴν Ἐκ­κλη­σί­α, μο­λο­νό­τι τὸν συμ­βού­λευ­σες γιὰ πρώ­τη καὶ δεύ­τε­ρη φο­ρά, πα­ρά­τη­σέ τον καὶ ἀ­πό­φευ­γέ τον.

Ὁ­πωσ­δή­πο­τε τὸ νὰ ἀ­πο­φεύ­γου­με τοὺς αἱ­ρε­τι­κοὺς καὶ νὰ μὴν ἐ­πι­κοι­νω­νοῦ­με μα­ζί τους ὅ­ταν αὐ­τοὶ ἐμ­μέ­νουν στὴν πλά­νη, ἀ­πο­τε­λεῖ μέ­τρο σκλη­ρό ­και ἐ­πώ­δυ­νο, μέ­τρο ὅ­μως τὸ ὁποῖο εἶ­ναι ἀ­πα­ραί­τη­το καὶ ὠ­φέ­λι­μο. Ἂς δοῦ­με λοι­πὸν ποι­ὰ εἶ­ναι ἡ ὠ­φέ­λεια αὐ­τοῦ τοῦ σκλη­ροῦ μέ­τρου.

1. Διαφυλάττει τὴν Ἐκκλησία

Ἡ ἐ­νέρ­γεια αὐ­τὴ τῆς δι­α­κο­πῆς τῆς ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας μὲ αἱ­ρε­τι­κοὺς πρω­τί­στως δι­α­φυλάττει τὴν Ἐκ­κλη­σί­α ἀ­πὸ τὸν κίν­δυ­νο γε­νι­κό­τε­ρης ἐ­κτρο­πῆς. Ἂν ἀ­φή­σου­με τοὺς αἱ­ρε­τι­κοὺς νὰ δροῦν ἀ­νε­νό­χλη­τοι μέ­σα στὴν Ἐκ­κλη­σί­α καὶ νὰ δι­α­κι­νοῦν τὶς ἰ­δέ­ες τους, τό­τε ὑ­πάρ­χει κίν­δυ­νος νὰ πα­ρα­συρ­θοῦν κά­ποι­α ἀ­σθε­νῆ ὡς πρὸς τὴν πί­στη μέ­λη της καὶ νὰ ἀ­κο­λου­θή­σουν τὶς πλα­νε­μέ­νες δι­δα­σκα­λί­ες τους.

Τὸν κίν­δυ­νο αὐ­τὸ εἶ­χε ἐ­πι­ση­μά­νει ὁ ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος, ὅ­ταν μι­λοῦ­σε γιὰ τε­λευ­ταί­α φο­ρὰ στοὺς πρε­σβυ­τέ­ρους τῆς Ἐ­φέ­σου: Ἀ­κό­μη κι ἀ­πὸ σᾶς τοὺς ἴ­διους, τοὺς εἶ­χε πεῖ τό­τε, θὰ ἐμ­φα­νι­στοῦν ἄν­θρω­ποι ποὺ θὰ δι­δά­σκουν δι­δα­σκα­λί­ες οἱ ὁ­ποῖες θὰ δι­α­στρέ­φουν τὴν ἀ­λή­θεια «τοῦ ἀποσπᾶν τοὺ μαθητὰς ὀ­πί­σω αὐ­τῶν», δη­λα­δὴ μὲ σκο­πὸ νὰ πα­ρα­σύ­ρουν τοὺς πι­στοὺς καὶ νὰ τοὺς κά­νουν ὀ­πα­δούς τους (Πράξ. κ'[20] 30). Καὶ συμ­πλή­ρω­σε: «διὸ γρη­γο­ρεῖ­τε»· – γι᾿ αὐ­τὸ νὰ προ­σέ­χε­τε!

Ὁ­πωσ­δή­πο­τε τὴν κύ­ρια εὐ­θύ­νη γιὰ τὴ δι­α­φύ­λα­ξη τῆς Ἀ­λή­θειας ἔ­χουν οἱ ποι­μέ­νες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, οἱ ὁποῖοι ὀ­φεί­λουν νὰ δι­α­φω­τί­ζουν συ­στη­μα­τι­κὰ τοὺς πι­στοὺς σὲ θέ­μα­τα Ὀρ­θο­δό­ξου πί­στε­ως καὶ ζω­ῆς καὶ νὰ τοὺς ἐ­νη­με­ρώ­νουν κά­θε φο­ρὰ ποὺ δι­α­πι­στώ­νουν κά­ποι­ο κίν­δυ­νο ἐ­κτρο­πῆς.

Πα­ράλ­λη­λα ὅ­μως καὶ κα­θέ­νας μας ὀ­φεί­λει νὰ μὴν ἐκ­θέ­τει τὸν ἑ­αυ­τό του σὲ πα­ρό­μοι­ο κίν­δυ­νο. Δη­λα­δή, νὰ μὴ δέ­χε­ται ἐ­πι­σκέ­ψεις αἱ­ρε­τι­κῶν στὸ σπίτι του, νὰ μὴν ἀ­νοί­γει πρό­χει­ρα κι ἐ­πι­πό­λαι­α συ­ζη­τή­σεις μα­ζί τους, νὰ μὴν παίρ­νει κα­νέ­να δῶ­ρο ἀπ᾿ αὐ­τούς, ὅ­σο ἑλ­κυ­στι­κὸ κι ἂν εἶ­ναι, καὶ ὁ­πωσ­δή­πο­τε νὰ ἐ­νη­με­ρώ­νει ἐγ­καί­ρως τὸν ἐ­φη­μέ­ριο τῆς ἐ­νο­ρί­ας του γιὰ κά­θε κί­νη­ση αἱ­ρε­τι­κῶν ποὺ πα­ρα­τη­ρεῖ στὴν πε­ρι­ο­χὴ.

Μὲ τὸ νὰ ἀ­πο­φεύ­γου­με λοι­πὸν κά­θε σχέ­ση μὲ τοὺς αἱ­ρε­τι­κοὺς λαμ­βά­νου­με ἀν­θρω­πί­νως τὰ μέ­τρα μας, ὥ­στε νὰ μὴν πα­ρα­πλα­νη­θοῦ­με ἐμεῖς οἰ ἴδιοι. Ἐκτὸς ὅ­μως ἀ­πό μᾶς, ἡ διακοπὴ ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας μὲ τὸν αἱ­ρε­τι­κὸ ὠ­φε­λεῖ καὶ τὸν ἴδιο. Πῶς;

2. Μήνυμα ἀφυπνιστικό

Ἡ δι­α­κο­πῆ τῆς ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας μὲ τὸν αἱ­ρε­τι­κὸ ἀ­πο­τε­λεῖ στὴν οὐ­σί­α μιὰ ἀ­κό­μη προ­σπά­θεια νὰ τοῦ στεί­λου­με μή­νυ­μα ἀφυπνιστικὸ γιὰ τὴ σω­τη­ρί­α του. Ὅ­ταν κά­ποι­ος, πα­ρὰ τὶς ἐ­πα­νει­λημ­μέ­νες ὑ­πο­δεί­ξεις ποὺ τοῦ ἔ­γι­ναν, ἐ­πι­μέ­νει στὴν πλά­νη καὶ τὴν αἵρεση, δὲν ὑ­πάρ­χει ἄλ­λο μέ­σο πλέ­ον γιὰ νὰ κα­τα­λά­βει τὸ ὀ­λέ­θριο σφάλ­μα του πα­ρὰ ἠ ἀποκοπή του ἀ­πὸ τὸ σῶ­μα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Βέ­βαι­α κά­τι τέ­τοι­ο εἶ­ναι ὀ­δυ­νη­ρό. Ὅ­πως πο­νά­ει κά­ποι­ος ὅ­ταν κό­βε­ται κά­ποι­ο μέ­λος τοῦ σώ­μα­τός του, ἔ­τσι καὶ τὸ Σῶ­μα τοῦ Χρι­στοῦ, ἡ Ἐκ­κλη­σί­α, πο­νά­ει ὅ­ταν ἀ­πο­κό­πτε­ται ἕ­να μέ­λος της.

Βέ­βαι­α στὸ ση­μεῖ­ο αὐ­τὸ ἴσως κά­ποι­οι ἐ­πι­κα­λε­σθοῦν τὸ ἐ­πι­χεί­ρη­μα τῆς ἀ­γά­πης: Εἶ­ναι σω­στὸ ὁ χρι­στια­νός, ποὺ κα­λεῖ­ται νὰ ἀ­γα­πᾶ καὶ τοὺς ἐ­χθρούς του ἀ­κό­μη, νὰ κό­βει κά­θε σχέ­ση μὲ κά­ποι­ον συ­νάν­θρω­πό του ποὺ πα­ρα­σύρ­θη­κε στὴν αἵ­ρε­ση; Ἀλλὰ ἀ­κρι­βῶς ἡ ἀ­γά­πη εἶ­ναι αὐ­τὴ ποὺ ὑ­πα­γο­ρεύ­ει αὐ­τὴ τὴ φαι­νο­με­νι­κὰ σκληρὴ καὶ ἄ­σπλα­χνη στά­ση. Δι­ό­τι ἂν πα­ρὰ τὴν ἐμμονή του στὴν αἵρεση ἐμεῖς τοῦ δεί­χνου­με οἰ­κει­ό­τη­τα, τό­τε δὲν τὸν βο­η­θοῦμε νὰ κα­τα­λά­βει σὲ ποι­ὸν κα­τα­στρο­φι­κὸ δρό­μο βρί­σκε­ται.

Ἄλ­λω­στε κα­νεὶς δὲν μπο­ρεῖ νὰ ἰ­σχυ­ρι­στεῖ ὅ­τι ἔ­χει πε­ρισ­σό­τε­ρη ἀ­γά­πη ἀ­πὸ τὸν εὐ­αγ­γε­λι­στὴ τῆς ἀ­γά­πης, τὸν ἅ­γιο Ἰ­ω­άν­νη τὸν Θε­ο­λό­γο, ὁ ὁποῖος συ­νι­στᾶ στοὺς πι­στοὺς νὰ μὴ φι­λο­ξε­νοῦν στὸ σπί­τι τους αἱ­ρε­τι­κὸ ἄν­θρω­πο, οὔ­τε κἂν νὰ τὸν χαι­ρε­τοῦν (Β' Ἰω. 10). Κι ὁ ἴδιος ὁ ἅ­γιος Ἰ­ω­άν­νης, ὅ­ταν κά­πο­τε πῆ­γε σ᾿ ἕ­να δη­μό­σιο λου­τρὸ καὶ εἶ­δε ἐκεῖ τὸν αἱ­ρε­τι­κὸ Κή­ριν­θο, εἶ­πε: «Πᾶ­με νὰ φύ­γου­με γρή­γο­ρα, δι­ό­τι ἀφοῦ εἶ­ναι μέ­σα αὐ­τὸς ὁ ἐ­χθρός τῆς ἀ­λη­θεί­ας, ὑ­πάρ­χει κίν­δυ­νος νὰ πέ­σει τὸ κτή­ριο καὶ νὰ μᾶς κα­τα­πλα­κώ­σει»!

ΖοΥ­με σὲ ἐ­πο­χὴ ὅ­που ἡ ἐ­λεύ­θε­ρη δι­α­κί­νη­ση τῶν ἰ­δε­ῶν, τὰ ἐ­ξε­λιγ­μέ­να μέ­σα ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας καὶ ὁ κα­θη­με­ρι­νὸς συγ­χρω­τι­σμὸς μὲ ἀν­θρώ­πους δι­α­φό­ρων δογ­μά­των καὶ θρη­σκει­ῶν δη­μι­ουρ­γοῦν σύγ­χυ­ση σὲ θέ­μα­τα πί­στε­ως καὶ ἀξιῶν καὶ εὐ­νο­οῦν τὴν ἀ­νά­πτυ­ξη μιᾶς νο­ο­τρο­πί­ας ποὺ τὰ θε­ω­ρεῖ ὅ­λα ἴ­δια. Αὐ­τὸς ὁ θρη­σκευ­τι­κὸς συγ­κρη­τι­σμός, ὅ­πως ὀ­νο­μά­ζε­ται, ἀ­πο­τε­λεῖ ἴ­σως τὸν με­γα­λύ­τε­ρο κίν­δυ­νο ποὺ κα­λού­μα­στε νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­σου­με ὡς πι­στοὶ χρι­στια­νοί.

Ἂς λά­βου­με λοι­πὸν τὰ μέ­τρα μας μὲ βά­ση τὴν ἁγιοπνευματικὴ δι­δα­σκα­λί­α τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς καὶ τῶν Πα­τέ­ρων τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας τοὺς ὁποίους τι­μοῦ­με καὶ ἑ­ορ­τά­ζου­με σή­με­ρα. Τὸ χρέ­ος τῆς ἀ­γά­πης πρὸς τοὺς αἱ­ρε­τι­κοὺς ὑ­πα­γο­ρεύ­ει νὰ ἔ­χου­με στά­ση ἐ­πι­φυ­λα­κτι­κὴ καὶ ἰ­δι­αί­τε­ρα προ­σε­κτι­κὴ ἀ­πέ­ναν­τί τους. «Στῶ­μεν κα­λῶς»!   

 (Δι­α­σκευ­ὴ ἀ­πὸ πα­λαι­ὸ τό­μο τοῦ Πε­ρι­ο­δι­κοῦ «Ο ΣΩ­ΤΗΡ»)

ΤΟ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς^.  ὑ­μεῖς ἐ­στε τὸ φῶς τοῦ κό­σμου. οὐ δύ­να­ται πό­λις κρυ­βῆ­ναι ἐ­πά­νω ὄ­ρους κει­μέ­νη· οὐ­δὲ κα­ί­ου­σι λύ­χνον καὶ τι­θέ­α­σιν αὐ­τὸν ὑ­πὸ τὸν μό­δι­ον, ἀλ­λ' ἐ­πὶ τὴν λυ­χνί­αν, καὶ λάμ­πει πᾶ­σι τοῖς ἐν τῇ οἰ­κί­ᾳ. Οὕ­τω λαμ­ψά­τω τὸ φῶς ὑ­μῶν ἔμ­προ­σθεν τῶν ἀν­θρώ­πων, ὅ­πως ἴ­δω­σιν ὑ­μῶν τὰ κα­λὰ ἔρ­γα καὶ δο­ξά­σω­σι τὸν πα­τέ­ρα ὑ­μῶν τὸν ἐν τοῖς οὐ­ρα­νοῖς. Μὴ νο­μί­ση­τε ὅ­τι ἦλ­θον κα­τα­λῦ­σαι τὸν νό­μον ἢ τοὺς προ­φή­τας· οὐκ ἦλ­θον κα­τα­λῦ­σαι ἀλ­λὰ πλη­ρῶ­σαι. ἀ­μὴν γὰρ λέ­γω ὑ­μῖν, ἕ­ως ἂν πα­ρέλ­θῃ ὁ οὐ­ρα­νὸς καὶ ἡ γῆ, ἰ­ῶ­τα ἓν ἢ μί­α κε­ρα­ί­α οὐ μὴ παρέλ­θῃ ἀ­πὸ τοῦ νό­μου ἕ­ως ἂν πάν­τα γέ­νη­ται. ὃς ἐ­ὰν  οὖν  λύ­σῃ  μί­αν   τῶν   ἐν­το­λῶν  το­ύ­των  τῶν ἐ­λα­χί­στων καὶ δι­δά­ξῃ οὕ­τω τοὺς ἀν­θρώ­πους, ἐ­λά­χι­στος κλη­θή­σε­ται ἐν τῇ βα­σι­λε­ί­ᾳ τῶν οὐ­ρα­νῶν· ὃς δ' ἂν ποι­ήσῃ καὶ δι­δά­ξῃ, οὗ­τος μέ­γας κλη­θή­σε­ται ἐν τῇ βα­σι­λε­ί­ᾳ τῶν οὐ­ρα­νῶν.                                   

(Ματθ. ε΄[5] 14 – 19)

ΕΡ­ΜΗ­ΝΕΙΑ (Π.Ν.ΤΡΕΜ­ΠΕ­ΛΑ)

Εἶπεν ὁ Κύριος στοὺς μαθητές Του· Ἐ­σεῖς εἶ­στε τὸ φῶς τοῦ κό­σμου, δι­ό­τι ἔ­χε­τε προ­ο­ρι­σμὸ μὲ τὸ φω­τει­νό σας πα­ρά­δειγ­μα καὶ μὲ τὰ λό­για σας πού με­τα­δί­δουν τὸ φῶς τῆς ἀ­λή­θειας νὰ φω­τί­ζε­τε τοὺς ἀν­θρώ­πους πού βρί­σκον­ται στὸ σκο­τά­δι τῆς ἁ­μαρ­τί­ας καὶ τῆς πλά­νης. Μιὰ πό­λη πού βρί­σκε­ται πά­νω σὲ βου­νὸ δὲν εἶ­ναι δυ­να­τὸν νὰ κρυ­φτεῖ. Ἔ­τσι καὶ ἡ δι­κή σας ζω­ὴ θὰ γί­νε­ται ἀν­τι­λη­πτὴ ἀ­π' ὅ­λους. Οὔ­τε οἱ ἄν­θρω­ποι ἀ­νά­βουν λυ­χνά­ρι γιὰ νὰ τὸ βά­λουν κά­τω ἀ­π' τὸν κά­δο μὲ τὸν ὁποῖο με­τροῦν τὸ σι­τά­ρι. Ἀλλά τὸ το­πο­θε­τοῦν πά­νω στὸ λυ­χνο­στά­τη κι ἔ­τσι φω­τί­ζει μὲ τὴ λάμ­ψη του ὅ­λους ὅ­σους εἶ­ναι μέ­σα στὸ σπί­τι. Ἔ­τσι σὰν λυ­χνά­ρι πού εἶ­ναι σω­στὰ το­πο­θε­τη­μέ­νο ἂς λάμ­ψει τὸ φῶς τῆς ἀ­ρε­τῆς σας μπρο­στὰ στοὺς ἀν­θρώ­πους γιὰ νὰ δοῦν τὰ κα­λά σας ἔρ­γα καὶ νὰ δο­ξά­σουν γιὰ τὰ ἐ­νά­ρε­τα καὶ ἅ­για παι­διὰ του τὸν Πα­τέ­ρα σας, ὁ ὁποῖος εἶ­ναι βέ­βαι­α πα­ρὼν παν­τοῦ, ἀλλά κυ­ρί­ως φα­νε­ρώ­νει τὴν πα­ρου­σί­α του στοὺς οὐ­ρα­νούς. Μὴ νο­μί­σε­τε ὅ­τι ἦλ­θα γιὰ νὰ κα­ταρ­γή­σω καὶ ν' ἀ­κυ­ρώ­σω τὸν ἠ­θι­κὸ νό­μο τοῦ Μω­υ­σῆ ἢ τὴν ἠ­θι­κὴ δι­δα­σκα­λί­α τῶν προ­φη­τῶν. Δὲν ἦλ­θα νὰ τὰ κα­ταρ­γή­σω αὐ­τά, ἀλλά νὰ τὰ συμ­πλη­ρώ­σω καὶ νὰ σᾶς τὰ πα­ρα­δώ­σω τέ­λεια. Δι­ό­τι ἀ­λη­θι­νά σᾶς λέ­ω καὶ μὲ κά­θε ἐ­πι­ση­μό­τη­τα σᾶς δι­α­βε­βαι­ώ­νω ὅ­τι ὅ­σο πα­ρα­μέ­νει καὶ δὲν κα­τα­στρέ­φε­ται ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, οὔτε ἕ­να γι­ώ­τα ἢ ἕ­να κόμ­μα, οὔ­τε δη­λα­δὴ ἡ πιὸ μι­κρὴ ἀ­πὸ τὶς ἐν­το­λὲς δὲν θὰ πα­ρα­πέ­σει ἀ­πὸ τὸ Νό­μο καὶ δὲν θὰ χά­σει τὸ κύ­ρος της, μέ­χρι νὰ ἐ­πα­λη­θευ­θοῦν καὶ νὰ ἐκ­πλη­ρω­θοῦν ὅ­λα ὅ­σα δι­α­τά­ζει ὁ Νό­μος· καὶ θὰ ἐκ­πλη­ρω­θοῦν μὲ τὰ γε­γο­νό­τα τῆς ζω­ῆς μου ὅ­σα λέ­χθη­καν προ­φη­τι­κῶς, ἀλλά καὶ μὲ τὴ ζω­ὴ τῶν γνή­σι­ων μα­θη­τῶν μου, οἱ ὁποῖοι θὰ τη­ροῦν αὐ­τὰ μὲ ἀ­κρί­βεια. Ἀ­φοῦ λοι­πὸν οἱ ἐν­το­λὲς ἔ­χουν κύ­ρος καὶ ἰ­σχὺ ἀ­κα­τά­λυ­τη, ὁ­ποι­οσ­δή­πο­τε πα­ρα­βεῖ μί­α κι ἀ­πὸ ἐ­κεῖ­νες ἀ­κό­μη τὶς ἐν­το­λές μου πού φαί­νον­ται πο­λὺ μι­κρὲς καὶ δι­δά­ξει ἔ­τσι τοὺς ἀν­θρώ­πους, νὰ τὶς θε­ω­ροῦν δη­λα­δὴ μι­κρὲς κι ἀ­σή­μαν­τες, θὰ κη­ρυ­χθεῖ ἐ­λά­χι­στος καὶ τε­λευ­ταῖ­ος στὴ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν. Ἐ­κεῖ­νος ὅ­μως πού θὰ ἐ­φαρ­μό­σει ὅ­λες ἀ­νε­ξαι­ρέ­τως τὶς ἐν­το­λὲς καὶ θὰ δι­δά­ξει καὶ τοὺς ἄλ­λους νὰ τὶς τη­ροῦν, αὐ­τὸς θὰ ἀ­να­κη­ρυ­χθεῖ με­γά­λος στὴ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν. Κι αὐ­τὲς λοι­πὸν τὶς ἐν­το­λὲς πού οἱ γραμματεῖς καί οἱ Φα­ρι­σαῖ­οι πα­ρα­με­ρί­ζουν μὲ τὶς ἀν­θρώ­πι­νες πα­ρα­δό­σεις τους, πρέ­πει νὰ τὶς προ­σέ­χε­τε καὶ νὰ τὶς ἐ­φαρ­μό­ζε­τε.