ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ. ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

 

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΧΛΩΡΑΚΑΣ   

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ

(9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022)

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ)

Ἀδελφοί, ἑ­νὶ ἑ­κά­στῳ ἡ­μῶν ἐ­δό­θη ἡ χά­ρις κα­τὰ τὸ μέ­τρον τῆς δω­ρε­ᾶς τοῦ Χριστοῦ. διὸ λέ­γει· ἀ­να­βὰς εἰς ὕ­ψος ᾐχ­μα­λώ­τευ­σεν αἰχ­μα­λω­σί­αν καὶ ἔ­δω­κε δό­μα­τα τοῖς ἀν­θρώ­ποις. τὸ δὲ ἀ­νέ­βη τί ἐ­στιν εἰ μὴ ὅ­τι καὶ κα­τέ­βη πρῶ­τον εἰς τὰ κα­τώ­τε­ρα μέ­ρη τῆς γῆς; ὁ κα­τα­βὰς αὐ­τός ἐ­στι καὶ ὁ ἀ­να­βὰς ὑ­πε­ρά­νω πάν­των τῶν οὐ­ρα­νῶν, ἵ­να πλη­ρώ­σῃ τὰ πάν­τα. καὶ αὐ­τὸς ἔ­δω­κε τοὺς μὲν ἀ­πο­στό­λους, τοὺς δὲ προ­φή­τας, τοὺς δὲ εὐ­αγ­γε­λι­στάς, τοὺς δὲ ποι­μέ­νας καὶ δι­δα­σκά­λους, πρὸς τὸν κα­ταρ­τι­σμὸν τῶν ἁ­γί­ων εἰς ἔρ­γον δι­α­κο­νί­ας, εἰς οἰ­κο­δο­μὴν τοῦ σώ­μα­τος τοῦ Χρι­στοῦ, μέ­χρι κα­ταν­τή­σω­μεν οἱ πάν­τες εἰς τὴν ἑ­νό­τη­τα τῆς πί­στε­ως καὶ τῆς ἐ­πι­γνώ­σε­ως τοῦ υἱ­οῦ τοῦ Θε­οῦ, εἰς ἄν­δρα τέ­λει­ον, εἰς μέ­τρον ἡ­λι­κί­ας τοῦ πλη­ρώ­μα­τος τοῦ Χρι­στοῦ.            

  (Ἐφεσ. δ΄[4], 7 – 13)

 

ΕΡΜΗΝΕΙΑ (Π.Ν.ΤΡΕΜΠΕΛΑ)

Ἀδελφοί, πρέπει νὰ εἴμαστε ὅλοι ἕνα. Βέβαια ὅλοι οἱ πιστοὶ δὲν ἔχουμε λάβει τὰ ἴδια χαρίσματα, ἀλλὰ διάφορα καὶ ποικίλα. Αὐτὴ ὅμως ἡ διανομὴ γιὰ κανένα λόγο δὲν ἐπιτρέπεται νὰ γίνεται αἰτία χωρισμοῦ μεταξὺ τῶν πιστῶν. Διότι ἡ διανομὴ αὐτὴ δὲν εἶναι τυχαία, ἀλλὰ γίνεται ἀπ᾿ τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Αὐτὸς δηλαδὴ στὸν καθένα ξεχωριστὰ ἀπὸ ἐμᾶς ἔδωσε τὴ θεία χάρη, σύμφωνα μὲ τὸ μέτρο ποὺ μὲ σοφία καὶ δικαιοσύνη χρησιμοποιεῖ στὴ διανομὴ τῆς δωρεᾶς του.Κι ἐπειδὴ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς διανέμει τὰ χαρίσματα, γι᾿ αὐτὸ λέει καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ στοὺς ψαλμούς: Ὅταν ὁ Χριστὸς μὲ τὴν Ἀνάληψή του ἀνέβηκε ψηλὰ στὸν οὐρανό, ἔδεσε αἰχμάλωτους τοὺς ἐχθρούς του, δηλαδὴ τὸν σατανᾶ καὶ τὸν θάνατο, κι ἔδωσε χαρίσματα στοὺς ἀνθρώπους. Λέγοντας λοιπὸν ἡ Ἁγία Γραφὴ γιὰ τὸν Χριστὸ ὅτι ἀνέβηκε, τί ἄλλο σημαίνει παρὰ ὅτι πρωτύτερα καὶ κατέβηκε στὰ κατώτερα μέρη τῆς γῆς, ἀφοῦ ἔγινε ἄνθρωπος καὶ σταυρώθηκε; Ὁ Χριστὸς ποὺ κατέβηκε, εἶναι ὁ ἴδιος ποὺ καὶ ἀνέβηκε ἐπάνω ἀπ᾿ ὅλους τοὺς οὐρανούς, γιὰ νὰ γεμίσει μὲ τὴν παρουσία του καὶ τὶς δωρεές του τὰ πάντα. Κι αὐτὸς ἔδωσε διάφορα χαρίσματα καὶ διακονίες: Ἄλλους ἔθεσε ἀποστόλους, ἄλλους προφῆτες, ἄλλους εὐαγγελιστές, ἄλλους ποιμένες καὶ διδασκάλους, γιὰ νὰ καταρτίζονται οἱ Χριστιανοὶ καὶ νὰ ἐπιτελεῖται τὸ ἔργο τῆς διακονίας, μὲ τὸ ὁποῖο οἰκοδομεῖται τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέχρι νὰ φθάσουμε νὰ ἔχουμε ὅλοι μία καὶ τὴν ἴδια ἀληθινὴ πίστη καὶ τέλεια γνώση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ προοδεύσουμε πνευματικά, ἕως ὅτου γίνουμε ἕνας τέλειος ἄνθρωπος· καὶ ν᾿ ἀποκτήσουμε τὸ μέτρο τῆς πνευματικῆς ὡριμότητος καὶ τελειότητος τοῦ Χριστοῦ δηλαδὴ νὰ ἔχουμε πλήρεις τὶς δωρεὲς καὶ τὴν πνευματικὴ τελειότητά του.

 

ΤΟ ΙΕΡΟΝ  ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ (ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ)

Τῷ και­ρῷ ἐ­κεί­νῳ, ἀ­κο­ύ­σας ὁ ᾿Ι­η­σοῦς ὅ­τι ᾿Ι­ω­άν­νης πα­ρε­δό­θη, ἀ­νε­χώ­ρη­σεν εἰς τὴν Γα­λι­λα­ί­αν· καὶ κα­τα­λι­πὼν τὴν Να­ζα­ρὲτ, ἐλ­θὼν κα­τῴ­κη­σεν εἰς Κα­περ­να­οὺμ τὴν πα­ρα­θα­λασ­σί­αν, ἐν ὁ­ρί­οις Ζα­βου­λὼν καὶ Νε­φθα­λείμ, ἵ­να πλη­ρω­θῇ τὸ ῥη­θὲν δι­ὰ ῾Η­σα­ΐ­ου τοῦ προ­φή­του, λέ­γον­τος· Γῆ Ζα­βου­λὼν καὶ γῆ Νε­φθα­λε­ίμ, ὁ­δὸν θα­λάσ­σης, πέ­ραν τοῦ ᾿Ι­ορ­δά­νου, Γα­λι­λα­ί­α τῶν ἐ­θνῶν, ὁ λα­ὸς ὁ κα­θή­με­νος ἐν σκό­τει εἶ­δε φῶς μέ­γα, καὶ τοῖς κα­θη­μέ­νοις ἐν χώ­ρᾳ καὶ σκι­ᾷ θα­νά­του, φῶς ἀ­νέ­τει­λεν αὐ­τοῖς.  Ἀ­πὸ τό­τε ἤρ­ξα­το ὁ ᾿Ι­η­σοῦς κη­ρύσ­σειν καὶ λέ­γειν· Με­τα­νο­εῖ­τε· ἤγ­γι­κε γὰρ ἡ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν.

                     (Ματ­θ. δ΄[4], 12-17)

 

ΑΝΑΤΟΛΗ ΝΕΑΣ ΖΩΗΣ

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Ἡ ση­με­ρι­νὴ Κυ­ρια­κὴ ὀ­νο­μά­ζε­ται «με­τὰ τὰ Φῶ­τα», δι­ό­τι εἶ­ναι ἡ πρώ­τη Κυ­ρια­κὴ με­τὰ τὴν ἑ­ορ­τὴ τῶν Θε­ο­φα­νί­ων ἢ ἀλ­λι­ῶς τῶν Φώ­των. Ἡ ἁ­γί­α μας Ἐκ­κλη­σί­α τὴν ἡ­μέ­ρα τῶν Θε­ο­φα­νί­ων πραγ­μα­το­ποι­οῦ­σε πολ­λὲς βα­πτί­σεις Χρι­στια­νῶν, οἱ ὁ­ποῖ­οι δέ­χον­ταν τὸ φῶς τοῦ Χρι­στοῦ καὶ ἀ­πέρ­ρι­πταν γιὰ πάν­τα τὸ σκο­τά­δι τῆς ἁ­μαρ­τί­ας. Γι᾿ αὐ­τὸ καὶ ἡ Κυ­ρια­κὴ αὐ­τὴ εἶ­ναι λου­σμέ­νη μέ­σα στὴν ἄ­πλε­τη πνευ­μα­τι­κὴ φω­το­χυ­σί­α, κα­ταυ­γά­ζε­ται ἀ­πὸ τὸ φῶς τοῦ Χρι­στοῦ. Μέ­σα σ᾿ αὐ­τὴ λοι­πὸν τὴν ἀ­τμό­σφαι­ρα κι­νεῖ­ται τὸ ση­με­ρι­νὸ εὐ­αγ­γε­λι­κὸ ἀ­νά­γνω­σμα.

1.ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΤΟ ΦΩΣ

Τὸν και­ρὸ ἐ­κεῖ­νο, μᾶς ἀ­να­φέ­ρει ὁ εὐ­αγ­γε­λι­στὴς Ματ­θαῖ­ος, ὁ τε­λευ­ταῖ­ος προ­φή­της τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης, ὁ ἅ­γιος Ἰ­ω­άν­νης ὁ Πρό­δρο­μος, φυ­λα­κί­σθη­κε ἀ­πὸ τὸν βα­σι­λέ­α Ἡ­ρώ­δη Ἀν­τί­πα. Καὶ μὲ τὴ φυ­λά­κι­σή του αὐ­τὴ μιὰ ὁ­λό­κλη­ρη ἐ­πο­χὴ τε­λεί­ω­σε, ἡ ἐ­πο­χὴ τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης, καὶ μί­α νέ­α πε­ρί­ο­δος ἀ­νέ­τει­λε, ἡ πε­ρί­ο­δος τῆς Και­νῆς Δι­α­θή­κης. Στα­μά­τη­σε γιὰ πάν­τα ἡ φω­νὴ τοῦ Προ­δρό­μου, καὶ μιὰ νέ­α φω­νὴ πλέ­ον κυ­ρια­ρχεῖ, ἡ φω­νὴ τοῦ Κυ­ρί­ου. Ὁ Κύ­ριός μας πλη­ρο­φο­ρή­θη­κε τὴ φυ­λά­κι­ση τοῦ Βα­πτι­στοῦ, ἀ­φοῦ ἀ­πέ­κρου­σε τοὺς τρεῖς με­γά­λους πει­ρα­σμοὺς τοῦ δι­α­βό­λου στὴν ἔ­ρη­μο. Καὶ πλέ­ον ἀ­να­χω­ρεῖ ἀ­πὸ τὴν Ἰ­ου­δαί­α, ἐγ­κα­τα­λεί­πει τὴν Να­ζα­ρέτ, τὴν πό­λη ὅ­που με­γά­λω­σε, τὴν πό­λη ποὺ εἶ­χε ἀ­γα­πή­σει.

Καὶ ἀ­νε­βαί­νει βο­ρειό­τε­ρα, στὴν πε­ρι­ο­χὴ τῆς Γα­λι­λαί­ας, ὅ­που ἁ­πλώ­νε­ται ἡ με­γά­λη λί­μνη Γεν­νη­σα­ρέτ. Ἐ­δῶ κα­τοι­κοῦ­σαν οἱ δύ­ο ἰ­ου­δα­ϊ­κὲς φυ­λὲς Ζα­βου­λὼν καὶ Νε­φθα­λείμ, οἱ ὁ­ποῖ­ες ὅ­μως εἶ­χαν ὑ­πο­στεῖ με­γά­λες εἰ­δω­λο­λα­τρι­κὲς ἐ­πιρ­ρο­ὲς ἀ­πὸ τοὺς λα­οὺς μὲ τοὺς ὁ­ποί­ους συγ­κα­τοι­κοῦ­σαν ἐ­πὶ πολ­λὰ χρό­νια. Καὶ ὁ Κύ­ριος ἐ­πι­λέ­γει ὡς κέν­τρο τῆς ἱ­ε­ρα­πο­στο­λι­κῆς Του δρά­σε­ως τὴν πό­λη Κα­περ­να­ούμ, ἡ ὁ­ποί­α βρί­σκε­ται στὸ βο­ρει­ο­δυ­τι­κὸ μέ­ρος τῆς λί­μνης. Πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε ἔ­τσι ἡ προ­φη­τεί­α τοῦ Ἡ­σα­ΐ­ου, ὁ ὁ­ποῖ­ος πρὶν ἀ­πὸ 800 πε­ρί­που χρό­νια ἔ­λε­γε ὅ­τι ὁ λα­ὸς τῆς Γα­λι­λαί­ας, ὁ λα­ὸς τῶν φυ­λῶν Ζα­βου­λὼν καὶ Νε­φθα­λείμ, ποὺ κα­τοι­κεῖ κον­τὰ στὴ λί­μνη τῆς Γεν­νη­σα­ρὲτ καὶ πέ­ρα ἀ­πὸ τὸν Ἰ­ορ­δά­νη πο­τα­μὸ καὶ βρί­σκε­ται μέ­σα στὸ σκο­τά­δι τῆς εἰ­δω­λο­λα­τρί­ας, αὐ­τὸς ὁ λα­ὸς εἶ­δε φῶς με­γά­λο, φῶς πνευ­μα­τι­κό. Στὸν λα­ὸ αὐ­τὸ ποὺ ἔ­ζη­σε γιὰ αἰ­ῶ­νες «ἐν χώ­ρᾳ καὶ σκιᾷ θα­νά­του», στὴ χώ­ρα ὅ­που κυ­ρι­αρ­χοῦ­σε ἡ σκιὰ τῆς ἁ­μαρ­τί­ας καὶ τοῦ θα­νά­του, ἀ­νέ­τει­λε τὸ οὐ­ρά­νιο φῶς, ὁ Κύ­ριός μας Ἰ­η­σοῦς Χρι­στός.

Ὁ Χρι­στός μας ἦλ­θε στὸν κό­σμο καὶ φώ­τι­σε μὲ τὴν ἁ­γί­α Του ζω­ὴ καὶ τὸ σω­τη­ρι­ῶ­δες ἔρ­γο Του τὴν ἀν­θρω­πό­τη­τα. Δυ­στυ­χῶς ὅ­μως στὴν ἐ­πο­χή μας βλέ­που­με ἕ­να βα­θὺ καὶ πυ­κνὸ σκο­τά­δι νὰ κυ­ρια­ρχεῖ καὶ πά­λι γύ­ρω μας. Μέ­σα σ᾿ αὐ­τὸ τὸ πυ­κνὸ σκο­τά­δι τῆς ἐ­πο­χῆς μας ὁ Κύ­ριος ζη­τεῖ ἀ­πὸ ἐ­μᾶς τοὺς ση­με­ρι­νοὺς Χρι­στια­νοὺς νὰ γί­νου­με φῶς Χρι­στοῦ καὶ φῶς τοῦ κό­σμου! Νὰ ἀρ­νη­θοῦ­με τὸ σκό­τος καὶ τὰ ἔρ­γα τοῦ σκό­τους. Νὰ ντυ­θοῦ­με τὴν λάμ­ψη τῆς κα­θα­ρό­τη­τος· σκέ­ψεις ἅ­γι­ες, λό­για φω­τει­νά, ζω­ὴ ἁ­γνή, πα­ρά­δειγ­μα λαμ­πε­ρό. Κι ὅ­ταν πολ­λοὶ ἄν­θρω­ποι γί­νου­με φω­τει­νοί, τό­τε θὰ γί­νει φω­τει­νὴ καὶ ἡ κοι­νω­νί­α μας, ἡ οἰ­κο­γέ­νειά μας, ἡ πό­λη μας, ἡ πα­τρί­δα μας.

Ὁ Κύ­ριος μᾶς βο­η­θεῖ στὴν ἱ­ε­ρὴ αὐ­τὴ ἀ­πο­στο­λή μας μὲ τὸν λό­γο Του καὶ τὰ ἱ­ε­ρὰ Μυ­στή­ρια τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας Του. Τὸ Ἱ­ε­ρὸ Εὐ­αγ­γέ­λιο μᾶς δί­νει φῶς, φω­τί­ζει τὸ νοῦ καὶ τὴν καρ­διά μας νὰ βλέ­που­με πλέ­ον κα­θα­ρά, νὰ ἀ­κο­λου­θοῦ­με στα­θε­ρὰ τὴν πο­ρεί­α μας. Καὶ στὰ ἱ­ε­ρὰ Μυ­στή­ρια τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας ζοῦ­με μέ­σα στὸ ἱ­λα­ρὸ φῶς τῆς θεί­ας Χά­ρι­τος! Ἰ­δι­αι­τέ­ρως δὲ μὲ τὴν θεί­α Κοι­νω­νί­α παίρ­νου­με μέ­σα μας τὸν Κύ­ριό μας, τὸ φῶς τὸ ἀ­λη­θι­νό.

Ὁ Κύ­ριος μᾶς δί­νει λοι­πὸν τὰ μέ­σα γιὰ νὰ προ­σεγ­γί­σου­με τὸ φῶς Του. Ταυ­το­χρό­νως ὅ­μως μᾶς δεί­χνει καὶ τὸν δρό­μο ποὺ θὰ μᾶς ὁ­δη­γή­σει στὸ φῶς. Ποι­ὸς εἶ­ναι ὁ δρό­μος αὐ­τός; Αὐ­τὸ θὰ τὸ δοῦ­με στὴ συ­νέ­χεια τῆς εὐ­αγ­γε­λι­κῆς μας πε­ρι­κο­πῆς.

2. ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ

«Με­τα­νο­εῖ­τε, ἤγ­γι­κε γὰρ ἡ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν». Με­τα­νο­εῖ­τε. Ἀλ­λάξ­τε πλέ­ον πο­ρεί­α, ἀλ­λάξ­τε τρό­πο σκέ­ψε­ως καὶ ζω­ῆς. Ζῆ­στε μιὰ νέ­α ζω­ή. Αὐ­τὸ ἦ­ταν τὸ κή­ρυγ­μα τοῦ Προ­δρό­μου. Αὐ­τὸ ἦ­ταν καὶ τὸ ἀρ­χι­κὸ κή­ρυγ­μα τοῦ Κυ­ρί­ου μας στοὺς λα­οὺς ποὺ ζοῦ­σαν γιὰ αἰ­ῶ­νες μέ­σα στὸ βα­θὺ καὶ πυ­κνὸ σκο­τά­δι τῆς ἄ­γνοι­ας καὶ τῆς ἁ­μαρ­τί­ας.

Αὐ­τὸς εἶ­ναι καὶ ὁ δρό­μος πρὸς τὸ φῶς, ἡ ὁ­δὸς τῆς με­τα­νοί­ας. Αὐ­τὴ τὴν ὁ­δὸ θὰ πρέ­πει νὰ δι­α­νύ­ου­με ὅ­λοι μας σὲ ὅ­λη μας τὴ ζω­ή. Δι­ό­τι ἡ με­τά­νοι­α δὲν εἶ­ναι μιὰ στιγ­μια­ία στά­ση ζω­ῆς, ἀλ­λὰ μί­α διαρκὴς πο­ρεί­α ποὺ κα­λεῖ ὅ­λους μας κα­θη­με­ρι­νὰ σὲ ἀ­πο­φά­σεις συγ­κε­κρι­μέ­νες καὶ στα­θε­ρές. Ἀ­πο­φά­σεις νὰ ἀ­πο­θέ­σου­με τὰ ἁ­μαρ­τή­μα­τά μας στὴν ἀ­πέ­ραν­τη θά­λασ­σα τοῦ ἐ­λέ­ους τοῦ Θε­οῦ. Νὰ πε­τά­ξου­με ἀ­πὸ ἐ­πά­νω μας κά­θε βά­ρος ποὺ μᾶς κρα­τά­ει προ­ση­λω­μέ­νους στὴ γῆ καὶ μᾶς ἐμ­πο­δί­ζει νὰ ζοῦ­με μέ­σα στὸ φῶς τοῦ Θε­οῦ.

Αὐ­τὸ ἀ­κρι­βῶς το­νί­ζει καὶ ὁ ἅ­γιος Γρη­γό­ριος ὁ Πα­λα­μᾶς λέ­γον ­τας ὅ­τι: «με­τά­νοι­α ἐ­στὶ τὸ μι­σῆ­σαι τὴν ἁ­μαρ­τί­αν καὶ ἀ­γα­πῆ­σαι τὴν ἀ­ρε­τήν». Νὰ μι­σή­σου­με λοι­πὸν τὴν ἁ­μαρ­τί­α καὶ νὰ ἀ­γα­πή­σου­με μὲ ὅ­λη μας τὴν δύ­να­μη τὴν ἀ­ρε­τή. Νὰ ἀ­γα­πή­σου­με τὰ ἔρ­γα τῆς ἀ­γά­πης καὶ φι­λαν­θρω­πί­ας, τὸν ἀ­γώ­να γιὰ τὴν κα­τά­κτη­ση τῶν ἀ­ρε­τῶν, τὴν βι­ω­μα­τι­κὴ προ­σευ­χή, τὴν πλού­σια με­λέ­τη τοῦ θεί­ου λό­γου, τὴν τα­κτι­κὴ συ­νει­δη­τὴ μυ­στη­ρια­κὴ ζω­ή. Δι­ό­τι ἡ με­τά­νοι­α εἶ­ναι ξερ­ρί­ζω­μα· εἶ­ναι ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση ἀ­πὸ τὴ σκλα­βιὰ τῆς ἁ­μαρ­τί­ας καὶ ἀ­γώ­νας γιὰ τὴν κα­τά­κτη­ση τῆς ἀ­ρε­τῆς. Εἶ­ναι ἀ­πό­φα­ση καὶ πρά­ξη νὰ ζοῦ­με πλέ­ον μὲ τὸν Θε­ὸ καὶ γιὰ τὸν Θε­ό.

Αὐ­τὴν τὴν εὐ­χὴ ἂς ἔ­χου­με ὅ­λοι μας στὰ χεί­λη καὶ στὴν καρ­διά μας, ἰ­δι­αι­τέ­ρως τώ­ρα, κα­θὼς πο­ρευ­ό­μα­στε στὴν ἀρ­χὴ τῆς νέ­ας χρο­νιᾶς. Νὰ ζή­σου­με ὅ­λοι μας μιὰ νέ­α ζω­ὴ με­τα­νοί­ας καὶ ἀ­ρε­τῆς, ζω­ὴ ὄν­τως χρι­στι­α­νι­κή.