KΡΙΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΡΕΎΜΟΝΤ ΦΡΑΝΤΖ (607 π.Χ.)

KΡΙΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΡΕΎΜΟΝΤ ΦΡΑΝΤΖ

(607 π.Χ.)

Άννας Μπουρδάκου μέλους του Δ.Σ. της Π.Ε.Γ.

«Ο αγώνας του ανθρώπου ανάμεσα στην οσιότητα ενώπιον του Θεού και στην εκδήλωση νομιμοφροσύνης προς την θρησκεία του».

«Μια διεισδυτική ματιά στο ανώτατο συμβούλιο μιας θρησκείας και δραματική εξουσία που ασκεί πάνω στη ζωή των ανθρώπων».

Έτσι αρχίζει το βιβλίο του Ρέυμοντ Φράντζ, πρώην μέλους του κυβερνώντος σώματος των «μαρτύρων του Ιεχωβά», ανιψιού από αδελφό του Φράντζ, 4^ου Προ­έδρου της «Σκοπιάς». Ο Ρ. Φράντζ όπως εξηγεί στο βιβλίο του παραιτήθηκε από την οργάνωση λόγω συνει­δήσεως όπως είναι και ο τίτλος του βιβλίου του. Οι διαπιστώσεις καταστάσεων τις οποίες αντιλήφθηκε όταν εντάχθηκε στο "κυβερνών σώμα", ήταν καθοριστικές για την περαιτέρω πορεία του. Γιατί όμως έγραψε το βιβλίο αυτό; Απαντά ο ίδιος στην σελ. 2: «Ένας λόγος είναι το παρελθόν μου και η προοπτική που αυτό πα­ρέχει. Από την παιδική μου ηλικία μέχρι τα δεκάξι μου χρόνια πέρασα την ζωή μου συνταυτισμένος με τους μάρτυρες του Ιεχωβά. Ένας σπουδαιότερος λόγος είναι πως οι περιστάσεις έφεραν σε γνώση μου πληροφορίες προς τις οποίες η μεγάλη πλειονότητα των μαρτύρων του Ιεχωβά δεν έχουν ολότελα καμιά πρόσβαση. Το βιβλίο τούτο γράφτηκε με αίσθημα ευθύνης απέναντι σε ανθρώπους τους οποίους αγαπώ ειλικρινά. Με κάθε αγαθή συνείδηση, μπορώ να πω ότι στοχεύει να τους βοηθήσει, όχι να τους βλάψει. Αν μερικά απ' όσα γράφονται εδώ προκαλούν οδύνη, όταν τα διαβάζει κανείς ήταν εξίσου οδυνηρό να γραφτούν. Τουλάχιστον ο συγ­γραφέας θα έχει παρουσιάσει την πληροφορία ανταπο­κρινόμενος έτσι στη δική του ηθική ευθύνη».

Σελ. 13: «Το 1939 βαφτίστηκα. Τον Ιούνιο του 1940 αφού αποφοίτησα από το Λύκειο μπήκα αμέσως στη ολοχρόνια υπηρεσία έργου μαρτυρίας. Νυμφεύτητκα το 1959 σε ηλικία 36 ετών, με την σύζυγό μου δεν απο­κτήσαμε παιδιά επειδή μέχρι πρόσφατα εφαρμόζαμε μεθόδους ελέγχου γεννήσεων».

Κατόπιν περιγράφει με λεπτομέρειες τις διάφορες αποστολές στις οποίες τον μετέθετε η «Σκοπιά» και στις οποίες υπηρέτησε με συνέπεια και αυταπάρνηση, αλλά και τις τρομακτικές κακουχίες και ανθυγιεινές συνθήκες τις οποίες αντιμετώπισε και οι οποίες είχαν σοβαρές επιπτώσεις τόσο στη δική του υγεία όσο και της συζύγου του. Έως ότου καλείται να υπηρετήσει στα κεντρικά γραφεία στο Μπρούκλιν, όπου ο πρόε­δρος Νάθαν Ο. Νόρρ τον τοποθετεί στο συγγραφικό τμήμα.

Σελ. 23: «Λίγους μήνες μετά την άφιξή μου στα κεντρι­κά γραφεία και αφότου είχα επιτελέσει κάποιο συγγρα­φικό έργο... ο πρόεδρος Νορρ μου ζήτησε να αναλάβω τη διαμόρφωση ενός Λεξικού για την Βίβλο. Στην αρχή διορίστηκε μαζί μου και ένας διευθυντής της Εταιρίας Σκοπιά, ο Λάιμαν Σουίνγκλ, ο γραμματέας της σχολής Γαλαάδ, ο Έντουαρντ Ντάνλαπ και τέλος ο Ράινχαρντ Λέντγκατ και ο Τζων Γουίσουκ, συμπληρώθηκε μετά από πέντε χρόνια το σύγγραμμα που ονομάστηκε ‘‘Βοήθημα" προς κατανόηση της Βίβλου έκτασης 1696 σελίδων».

Σελ. 29-30: «Όταν μου ανατέθηκε θέμα ‘‘χρονολο­γία" κι αυτό επίσης οδήγησε σε σοβαρά ερωτηματικά. Μείζων διδασκαλία των μαρτύρων του Ιεχωβά είναι ότι η βιβλική προφητεία υπέδειχνε ότι το έτος 1914 σήμαινε το τέλος των ‘‘καιρών των εθνών"^{(Λουκά ΚΔ´ 24)} και ότι το έτος εκείνο ο Χριστός Ιησούς ανέλαβε ενεργά την Βασιλική εξουσία του και άρχισε να κυβερ­νά αόρατος στα ανθρώπινα μάτια. Οι υπολογισμοί που οδηγούν στο έτος αυτό (1914 δηλαδή) θεμελειώνονται στο Δ´ κεφάλαιο του βιβλίου του Δανιήλ, όπου γίνεται μνεία για περίοδο ‘‘επτά καιρών". Με τη χρήση άλλων χωρίων αυτοί οι ‘‘επτά καιροί" μετατρέπονται σε περίο­δο 2520 ετών που αρχίζει το 607 π.Χ. και λήγει το 1914 μ.Χ.

Η Εταιρία Σκοπιά υποστηρίζει ότι η εναρκτήρια χρονολογία το έτος 607 π.Χ. είναι το έτος οπότε καταστράφηκε η Ιερουσαλήμ από τον Βαβυλώνιο κατακτη­τή Ναβουχοδονόσορ. Γνώριζα ότι η χρονολογία 607 π.Χ. φαινόταν να υπάρχει μόνο στις εκδόσεις μας κατ' ιδιάζοντα τρόπο, αλλά δε γνώριζα την πραγματική αι­τία».

Φυσικά έτσι έχουν τα πράγματα. Η «Σκοπιά» στις εκδόσεις της κηρύττει σαν βασικό δόγμα την Βασιλεία του 1914 μ.Χ. με αφετηρία το 607 π.Χ. Βεβαίως το ευαγγέλιο του Ρώσσελ ήταν διαφορετικό, σαν αφετηρία είχε το 606 π.Χ. Αυτό όμως δεν εμπόδισε την εταιρία να το αλλάξει σε 6 07 π.Χ. χωρίς αναστολές ούτε καν ίχνος ευθύνης για τις ανθρώπινες υπάρξεις που την έχουν εμπιστευθεί σαν τον εκφραστή του θείου θελήματος. Βεβαίως αυτές οι αλλαγές δογμάτων είναι κάτι συνηθι­σμένο για τους «αγίους» του Μπρούκλιν. Η «Σκοπιά» εξακολουθεί και τώρα ακόμη να κηρύττει για το 607 π.Χ. παρ' όλες τις αποδείξεις ιστορικών για το λάθος αυτό, αλλά ούτε και το σημαντικό αυτό βιβλίο του Ρ. Φράντζ του ανθρώπου που από παιδί μεγάλωσε και ανδρώθηκε στους κόλπους της οργανώσεως, που κάπο­τε ανακαλύπτει και βλέπει τα απίστευτα εκφράζεται με φωνή απογνώσεως, με πόνο ψυχής για τις χαμένες θυσίες πενήντα περίπου χρόνων και την διάψευση των ιδανικών του και των οραμάτων του. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Η «Σκοπιά» γράφει:

1943, «Η Αλήθεια ελευθερώσει υμάς», σελ. 213:

«Εν έτει 607 π.Χ. ο ουράνιος θεοκράτης κατηύθυνε όπως η τυπική θεοκρατία εν Ισραήλ ανατραπή υπό του Βασιλέως Ναβουχοδονόσορ» (η υπογράμμιση δι­κή μας).

1958, «Από τον Απολεσθέντα παράδεισο... », σελ. 103: «Ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ επήλθε κατά της Ιερουσαλήμ με όλα τα στρατεύματά του... Την πρώτη και δευτέρα ημέρα του Ιουλίου του έτους 607 π.Χ. οι στρατιώται της Βαβυλώνος εισέβαλαν μέσα στα τείχη της Ιερουσαλήμ... Στις 3 και 4 Αυγούστου οι άνδρες της Βαβυλώνος άρχισαν να πυρπολούν τον οίκο του Ιεχωβά τον οίκο του Βασιλέως και όλα τα σπίτια της Ιερουσαλήμ και κάθε μεγάλου ανδρός η κατοικία επυρπολήθη. Κατόπιν κατέρριψαν τα τείχη της Ιερουσαλήμ. Η πόλις εγκατελείφθη σε ερείπια... Την 1 Οκτωβρίου του 607 π.Χ. εκείνη την ημέρα άρχισαν οι ‘‘καιροί των εθνών" και θα διαρκούσαν επί 2.520 έτη» (η υπογράμμι­ση δική μας).

1973, «Χιλιετής Βασιλεία...», σελ. 9: «Ο Ναβουχο­δονόσορ ίσως τον γνωρίζουμε σαν τον Σημίτη παγκόσμιο κατακτητή ο οποίος κατέστρεψε την Ιουδαϊκή πόλη της Ιερουσαλήμ το 607 π.Χ.».

Η εταιρία εκδίδει το 1971 το βιβλίο: «Όλη η Γρα­φή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος». Γράφει λοιπόν στην σελ. 84: «Τα εδάφια του επιλόγου του Β´ Χρο­νικών (ΛΣΤ´ 17-23) δίνουν τελειωτική απόδειξη της πλήρους ερημώσεως του Ιερεμία ΚΕ´ 12 και επιπροσθέτως, δείχνουν ότι μία πλήρης εβδομηκονταετία πρέπει να μετράται από την πλήρη ερήμωσι της γης μέχρι της αποκαταστάσεως της λατρείας του Ιεχωβά στην Ιερου­σαλήμ το 537 π.Χ. Επομένως, η ερήμωσις αυτή αρχίζει το 607 π.Χ. και όχι το 586 π.Χ. καθώς υποστηρίζουν μερικές βιβλικές χρονολογίες Ιερ. ΚΘ´ 10, Β´ Βασ. ΚΕ´ 1-26, Έσδρας Γ 1-6».

Είναι η εποχή όπου γίνονται αναταραχές στο εσωτερικό της εταιρίας καθώς και οι αντιδράσεις της συγγραφικής ομάδας για το 607 και άλλα. Βεβαίως η διγλωσσία που την χαρακτηρίζει εκφράζεται με την αναγραφή δύο απόψεων με επίκληση της Αγίας Γρα­φής όπως διαβάσαμε, αλλά το συμπέρασμα το δικό της, προβάλλει το 607 π.Χ.

Όταν όμως απεχώρησαν ο Ρ. Φράντζ και άλλοι και ησύχασαν κάπως οι διαμάχες, δυναμικά από τον Ρ. Φράντζ και αφού εξαπολύθηκαν οι γνωστές κατηγορίες και ύβρεις εναντίον άλλων, με την γνωστή τακτική, επανεκδίδεται το βιβλίο «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευ­στος...», το 1990. Τώρα πλέον οι μνήμες των παλαιοτέρων έχουν εξασθενίσει θέλοντας η όχι, οι δε νέοι δεν γνωρίζουν. Έτσι γράφει:

1990, «Όλη η Γραφή θεόπνευστος...», σελ. 84: «Τα τελευταία εδάφια του βιβλίου δεύτερο Χρονικών (36:

17- 23) δίνουν πιστική απόδειξη της εκπλήρωσης του εδαφίου Ιερεμίας 25: 12 και δείχνουν επίσης ότι 70 ολόκληρα έτη πρέπει να υπολογίζονται από την πλήρη ερήμωση της χώρας μέχρι την αποκατάσταση της λατρείας του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ το 537 Π.Κ.Χ. Επομένως, η ερήμωση αυτή αρχίζει το 607 Π.Κ.Χ. Ιερ. 29: 10 -2 Βασ. 25: 1-26, Εσδρας Γ: 1-6».

Ένα επιπλέον δείγμα της «αξιοπιστίας» της «Σκο­πιάς». Συνεχίζουμε την παρουσίαση-εξομολόγηση από το βιβλίο του Ρ. Φράντζ.

Σελ. 29-30: «Για το θέμα χρονολογία δαπανήθηκαν πολλοί μήνες για έρευνα που κατέληξε στη διαμόρφω­ση του πιο εκτενούς άρθρου που περιέχεται στο βιβλίο ‘‘Bοήθημα"... Πολύ χρόνο δαπανήσαμε καταβάλλοντες προσπάθεια για να βρούμε κάποιες αποδείξεις κάποια ιστορική θεμελίωση για το 607 π.Χ. μια χρονολογία που έχει αποφασιστική σημασία για τους υπολογισμο­ύς που αφορούν το 1914.

Ο Τσαρλς Πλόγκερ μέλος του προσωπικού των κεντρικών Γραφείων, υπηρετούσε τότε ως Γραμματέας μου· ερεύνησε λοιπόν στις βιβλιοθήκες της Νέας Υόρκης για ο,τιδήποτε θα μπορούσε ν' αποδείξει ιστο­ρικά αυτή τη χρονολογία. Όμως δε βρήκαμε τίποτα απολύτως που να την υποστηρίζει. Όλοι οι ιστορικοί υποδείχνουν μία άλλη χρονολογία, είκοσι χρόνια μετά, ως το έτος καταστροφής της Ιερουσαλήμ. Πριν να προε­τοιμάσω το υλικό για το ‘‘Βοήθημα" αναφορικά με την Αρχαιολογία δε γνώριζα ότι οι πήλινες ψημένες πινακίδες με σφηνοειδή γραφή που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Μεσοποταμίας και που χρονολογούνται από τον καιρό της αρχαίας Βαβυλώνας ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες. Σε όλες αυτές τις πινακίδες διαπιστώσαμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να δηλώνει ότι η περίοδος της Νεοβαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας (όπου εντάσσεται η Βασιλεία του Ναβουχοδονόσορ) είχε το αναγκαίο μήκος ώστε να ανταποκρίνεται στη χρονολογία 607 π.Χ. ως το έτος της καταστροφής της Ιερουσαλήμ.

Όλα δείχνανε μια περίοδο κατά είκοσι χρόνια βραχύτερη από εκείνη που παρουσίαζαν οι δικές μας εκδόσεις. Μολο­νότι το έβρισκα ανησυχητικό, ήθελα να πιστεύω ότι η χρονολογία μας ήταν σωστή παρ' όλες τις αντίθετες αποδείξεις. Έτσι όταν προετοιμάζαμε το αντίστοιχο υλικό για το ‘‘Βοήθημα" διαθέσαμε πολύ χρόνο και χώρο στην προσπάθεια να μειώσωμε την αξιοπιστία των αρχαιολογικών και ιστορικών αποδείξεων που θα καθιστούσαν λαθεμένη την χρονολογία 607 π.Χ. και θα έδιναν διαφορετικό σημείο έναρξης των υπολογισμών μας και συνεπώς διαφορετικό σημείο λήξης και όχι το 1914. Ο Τσαρλς Πλόγκερ και εγώ ταξιδεύσαμε στο Πανεπιστήμιο Μπράουν στο Πρόβιντενς του Ρόουντ Άιλαντ, για να πάρουμε συνέντευξη από τον καθηγητή Αβραάμ Ζαξ, έναν ειδικό των αρχαίων κειμένων σφη­νοειδούς γραφής. Θέλαμε να δούμε αν θα μπορούσαμε να πάρουμε κάποιες πληροφορίες που θα φανέρωναν κάποια χαραμάδα, η πάντως αδυναμία στα Αστρονο­μικά στοιχεία πολλών κειμένων που καταδείχνουν ότι η δική μας χρονολογία 607 π.Χ. δεν είναι σωστή. Τε­λικά έγινε φανερό ότι για να είναι πραγματικά η δική μας η χρονολογία σωστή θάπρεπε όλοι οι αρχαίοι γρα­φείς να έχουν ουσιαστικά συνωμοτήσει χωρίς ωστόσο κανένα αντιληπτό κίνητρο προς τούτο να παραποιήσουν τα γεγονότα. (Όλοι εκείνοι λοιπόν έκαναν λάθος κι είχαμε δίκιο εμείς;).

Σαν τον συνήγορο που βρίσκεται αντιμέτωπος με αποδείξεις που δεν μπορεί ν' αντιπαρέλθει, κατέβαλα προσπάθεια να υποτιμήσω, ή να εξασθενίσω την αξιοπι­στία των μαρτύρων των αρχαίων χρόνων που παρουσίαζαν αυτές τις αποδείξεις των ιστορικών κειμένων που σχετίζονται με τη Νέο-Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία. Βέβαια τα επιχειρήματα που παρουσίασα είναι έντιμα· όμως, γνωρίζω ότι η πρόθεσή μου ήταν να χρησιμεύσουν για να στηρίξουν μια χρονολογία για την οποία δεν υπάρχει καμία ιστορική απόδειξη. Έτσι παρά την εκτίμησή μας για ορισμένες αρχές το ‘‘Βοήθημα" αναμ­φίβολα περιλάμβανε πολλά παραδείγματα των προσπα­θειών μας να είμαστε νομιμόφρονες στις διδασκαλίες της Εταιρίας» (οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Είναι οδυνηρή η θέση του συγγραφέως όμως μέσα από την τραγικότητα των αποκαλυπτικών στοιχείων που μας παρουσιάζει και τα οποία ενώ τα βλέπει, αλλά δεν μπορεί να τα δεχθεί, ψάχνει, όπως ο ίδιος περιγράφει, κάποιο στήριγμα γεμάτος απόγνωση εμπρός στο φοβερό δίλημμα. Την αλήθεια της Αγίας Γραφής η την νομιμοφροσύνη στον «δούλο»; Αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος της πλύσεως εγκεφάλου που έχει υποστεί και συνεχίζει:

Σελ. 31: «Τη χρονιά που δόθηκε στην κυκλοφορία το ολοκληρωμένο βιβλίο ‘‘Βοήθημα" με κάλεσαν να γίνω μέλος του Κυβερνώντος Σώματος των μαρτύρων του Ιεχωβά».

Κανένα σχόλιο.

Σελ. 32: «Γεγονός είναι ότι και μεταξύ των μαρτύρων του Ιεχωβά πολύ λίγοι έχουν κάποια σαφή ιδέα σχετικά το πως λειτουργεί το κεντρικό τμήμα της Οργά­νωσης. Δεν γνωρίζουν πως παίρνονται αποφάσεις που αφορούν δογματικές αλήθειες, ούτε πως διεξάγει τις συζητήσεις του το Κυβερνών Σώμα που διευθύνει όλο το έργο τους παγκόσμια, κι ούτε αν οι αποφάσεις πα­ίρνονται σταθερά ομόφωνα ή τι γίνεται όταν υπάρχει διαφωνία. Όλα αυτά περιβάλλονται από μυστικότητα καθ' όσον το Κυβερνών Σώμα, συσκέπτεται σε κλειστές συνεδριάσεις».

Σελ. 270: «Κάποια συζήτηση σχετικά με την αβε­βαιότητα των χρονικών προφητειών ο τότε πρόεδρος Νάθαν Νορρ έλαβε το λόγο και είπε: Υπάρχουν μερικά πράγματα που τα γνωρίζω: γνωρίζω ότι ο Ιεχωβά είναι ο Θεός, ότι ο Χριστός Ιησούς είναι ο Γιος Του ότι έδωσε την ζωή του ως αντίλυτρο για μας και ότι υπάρχει ανάσταση. Για άλλα πράγματα δεν είμαι και τόσο βέβαιος. Για το 1914 δε γνωρίζω. Τόσο καιρό μιλάμε για το 1914. Ίσως έχουμε δίκιο και το ελπίζω» (οι υπογραμμί­σεις δικές μας).

Λόγια από τα χείλη του προέδρου των «αγίων» της «Σκοπιάς». Από τον αρχηγό του καναλιού του Ιεχωβά, από τον εξέχοντα της προφητικής τάξεως. Δηλώνει, ότι δεν είναι και τόσο βέβαιος για διάφορες διδαχές οι οποίες αποτελούν την «τροφή» των προβάτων την οποία εάν δεν λάβουν θα γευθούν τον αιώνιο θάνατο. Για το 1914 μ.Χ. ομολογεί ότι δεν γνωρίζει. Όμως το 1914 είναι το «ευαγγέλιο» της Βασιλείας, βασικό δόγμα που ο ίδιος κη­ρύττει, διδασκαλία την οποία οι «μάρτυρες του Ιεχωβά» είναι υποχρεωμένοι να την κάμουν γνωστή σε όλη την οικουμένη, εκτελώντας την αγνή λατρεία στον Ιεχωβά, μέσον με το οποίον θα επιζήσουν κατά την φοβερή ημέρα της σφαγής του Αρμαγεδδώνος. Είναι οι πιστοί των εντο­λών του «δούλου». Έτσι εξασφαλίζουν το σημάδι της επιβιώσεως από τον "άνθρωπο με τα λινά και το καλαμάρι του γραμματέως", δηλαδή πάλι τον «δούλο» του οπο­ίου κύριος εκφραστής είναι ο πρόεδρος, ο εξουσιαστής εκατομμυρίων οπαδών στον κόσμο. Δηλώνει άγνοια ο πρόεδρος Νόρρ και αμφιβολία για βασικές διδασκαλίες της «Σκοπιάς». Φυσικά αυτά δεν τα γνωρίζουν οι οπαδοί οι οποίοι έχουν μάθει να υπακούουν... ο πρόεδρος όμως φροντίζει για τις δραστηριότητες των εταιριών.

Σελ. 33: «Tα εννιά χρόνια που βρισκόμουν στο Κυ­βερνών Σώμα επέδρασαν έντονα πάνω μου, ιδιαίτερα δε πάνω στη συνείδησή μου. Βρέθηκα ν' αντιμετωπίζω μείζονα κρίση στη ζωή μου μια κατάσταση που απα­ίτησε να προβώ σε αποφάσεις σαν προς σε σταυρο­δρόμι που ποτέ δεν ανέμενα ότι θ' αντιμετώπιζα. Η απόφαση που έλαβα ήταν αποκλειστικά δική μου, το δε συνεπαγόμενο αντίτιμο είναι σημαντικό. Ωστόσο δεν μετανιώνω γι' αυτό».

Σελ. 34: «Μετά την παραίτησή μου από Μέλος του Κυβερνώντος Σώματος το Μάιο του 1980 έλαβα πολυ­άριθμες κλήσεις από εφημερίδες και περιοδικά που ζητούσαν πληροφορίες για την κατάσταση μέσα στην ορ­γάνωση, τους κατεύθυνα στα Γραφεία του Μπρούκλιν. Εκείνοι με τη σειρά τους διαρκώς μου απαντούσαν ότι είχαν μεν προσπαθήσει να πάρουν πληροφορίες από ‘κεί, χωρίς όμως επιτυχία. ‘‘Ουδέν σχόλιο"! Η απάντησή μου ήταν απλά ότι εγώ δε θα μπορούσα να λειτουργήσω σαν πηγή πληροφοριών για εκείνους. Σχεδόν δύο χρόνια τήρησα αυτή τη στάση. Όσα συνέβηκαν στα δύο χρόνια που τήρησα την στάση αυτή, όχι απλά σχετικά με μένα αλλά σχετικά με άλλους με έκαναν να επανεκτιμήσω τη στάση μου της σιωπής».

Σελ. 7: «Πως λοιπόν συμβαίνει ώστε, σήμερα αν οποιοσδήποτε Μάρτυρας εκφράσει προσωπική διαφο­ρά άποψης έναντι των διδασκαλιών της Οργάνωσης, να είναι σχεδόν βέβαιο ότι θ' αντιμετωπίσει δικαστικές διαδικασίες και θα υποστεί αποκοπή από την επικοι­νωνία, παρεκτός βέβαια αν είναι πρόθυμος ν' ανακα­λέσει;».

Σελ. 8: «Όμως ποιο είναι το αποτέλεσμα όταν η πνευματική ‘‘καθοδήγηση" γίνεται διανοητική κυρι­αρχία και πνευματική τυραννία; Τι συμβαίνει όταν οι επιθυμητές ιδιότητες της ενότητας και της τάξης υποκαθίστανται από απαίτηση θεσμοθετημένης συμμόρ­φωσης και νομικίστικης "στράτευσης": Ποιά είναι τ' αποτελέσματα, όταν ο κατάλληλος σεβασμός προς την εξουσία μετατρέπεται σε δουλοπρέπεια, αναντίρρητη υποταγή κι εγκατάλειψη κάθε προσωπικής ευθύνης ενώπιον του Θεού, αναφορικά με τη λήψη αποφάσεων βασισμένων στην συνείδηση του ατόμου;» (οι υπογραμ­μίσεις δικές μας).

Ο Ρέϋμοντ Φράντζ μέσα από την συνειδησιακή κρί­ση του όταν κάποια ημέρα βεβαιώθηκε πλέον και είδε να σωριάζονται σε ερείπια οι αξίες και οι διδαχές με τις οποίες τρεφόταν αυτός και εκατομμύρια οπαδοί, όταν κατανόησε ότι ό λόγος του Θεού δεν συμφωνεί με τις διδασκαλίες του «δούλου», ότι το «ευαγγέλιο» του 1914 δεν είναι τίποτα, καθώς και πολλά άλλα δογματικά είναι αυθαιρεσίες της οργανώσεως, τότε ένοιωσε ότι βρίσκεται σ' ένα απολυταρχικό καθεστώς, έφυγε με όλες τις συνέπειες, όμως αισθάνθηκε ελεύθερος άνθρωπος, παιδί τον Θεού και όχι δούλος του «δούλου».

Από το 2010 το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μυριόβιβλος.

http://www.books.maria-dimitriadou.net/2009/12/31/crisis-of-conscience/

Περιοδικό ΔΙΑΛΟΓΟΣ τεύχος 39 2005