ΤΑ Α­ΓΙ­Ο­ΓΡΑ­ΦΙ­ΚΑ Α­ΝΑ­ΓΝΩ­ΣΜΑ­ΤΑ ΤΗΣ Η­ΜΕ­ΡΑΣ Δευ­τέ­ρα, 11 Α­πρι­λί­ου 2022

 

ΤΑ Α­ΓΙ­Ο­ΓΡΑ­ΦΙ­ΚΑ Α­ΝΑ­ΓΝΩ­ΣΜΑ­ΤΑ ΤΗΣ Η­ΜΕ­ΡΑΣ

Δευ­τέ­ρα, 11 Α­πρι­λί­ου 2022

Δευ­τέ­ρα πρὸ τῶν Βα­ΐ­ων. Ἀν­τί­πα ἐ­πι­σκό­που Περ­γά­μου (†92). Τρυ­φα­ί­νης ὁ­σί­ας τῆς ἐν Κυ­ζί­κῳ.

Η­ΣΑ­Ϊ­ΑΣ ΜΗ´[48] 17 – 22, ΜΘ´[49] 1 - 4

¹⁷ οὕ­τως λέ­γει Κύ­ριος ὁ ρυ­σά­με­νός σε, ὁ ἅ­γιος ᾿Ισ­ρα­ήλ· ἐ­γώ εἰ­μι ὁ Θε­ός σου, δέ­δει­χά σοι τοῦ εὑ­ρεῖν σε τὴν ὁ­δόν, ἐν ᾗ πο­ρε­ύ­σῃ ἐν αὐ­τῆ.  ¹⁸ καὶ εἰ ἤ­κου­σας τῶν ἐν­το­λῶν μου, ἐ­γέ­νε­το ἂν ὡ­σεὶ πο­τα­μὸς ἡ εἰ­ρή­νη σου καὶ ἡ δι­και­ο­σύ­νη σου ὡς κῦ­μα θα­λάσ­σης·  ¹⁹ καὶ ἐ­γέ­νε­το ἂν ὡς ἡ ἄμ­μος τὸ σπέρ­μα σου καὶ τὰ ἔκ­γο­να τῆς κοι­λί­ας σου ὡς ὁ χοῦς τῆς γῆς· οὐ­δὲ νῦν οὐ μὴ ἐ­ξο­λο­θρευ­θῇς, οὐ­δὲ ἀ­πο­λεῖ­ται τὸ ὄ­νο­μά σου ἐ­νώ­πιον ἐ­μοῦ. -  ²⁰ ῎Ε­ξελ­θε ἐκ Βα­βυ­λῶ­νος φε­ύ­γων ἀ­πὸ τῶν Χαλ­δα­ί­ων· φω­νὴν εὐ­φρο­σύ­νης ἀ­ναγ­γε­ί­λα­τε, καὶ ἀ­κου­στὸν γε­νέ­σθω τοῦ­το, ἀ­παγ­γε­ί­λα­τε ἕ­ως ἐ­σχά­του τῆς γῆς, λέ­γε­ται· ἐρ­ρύ­σα­το Κύ­ριος τὸν δοῦ­λον αὐ­τοῦ ᾿Ι­α­κώβ·  ²¹ καὶ ἐ­ὰν δι­ψή­σω­σι, δι᾿ ἐ­ρή­μου ἄ­ξει αὐ­το­ύς, ὕ­δωρ ἐκ πέ­τρας ἐ­ξά­ξει αὐ­τοῖς· σχι­σθή­σε­ται πέ­τρα, καὶ ρυ­ή­σε­ται ὕ­δωρ, καὶ πί­ε­ται ὁ λα­ός μου.  ²² οὐκ ἐ­στι χα­ί­ρειν, λέ­γει Κύ­ριος, τοῖς ἀ­σε­βέ­σιν.
ΜΘ´[49] ¹ Α­ΚΟΥ­ΣΑ­ΤΕ μου, νῆ­σοι, καὶ προ­σέ­χε­τε, ἔ­θνη· διὰ χρό­νου πολ­λοῦ στή­σε­ται, λέ­γει Κύ­ριος. ἐκ κοι­λί­ας μη­τρός μου ἐ­κά­λε­σε τὸ ὄ­νο­μά μου  ² καὶ ἔ­θη­κε τὸ στό­μα μου ὡ­σεὶ μά­χαι­ραν ὀ­ξεῖ­αν καὶ ὑ­πὸ τὴν σκέ­πην τῆς χει­ρὸς αὐ­τοῦ ἔ­κρυ­ψέ με, ἔ­θη­κέ με ὡς βέ­λος ἐ­κλε­κτὸν καὶ ἐν τῇ φα­ρέ­τρᾳ αὐ­τοῦ ἔ­κρυ­ψέ με.  ³ καὶ εἶ­πέ μοι· δοῦ­λός μου εἶ σύ, ᾿Ισ­ρα­ήλ, καὶ ἐν σοὶ δο­ξα­σθή­σο­μαι.  ⁴ καὶ ἐ­γὼ εἶ­πα· κε­νῶς ἐ­κο­πί­α­σα, εἰς μά­ται­ον καὶ εἰς οὐ­δὲν ἔ­δω­κα τὴν ἰ­σχύν μου· διὰ τοῦ­το ἡ κρί­σις μου πα­ρὰ Κυ­ρί­ῳ, καὶ ὁ πό­νος μου ἐ­ναν­τί­ον τοῦ Θε­οῦ μου.

 ΕΡ­ΜΗ­ΝΕΙΑ (Π.Ν. ΤΡΕΜ­ΠΕ­ΛΑ)

¹⁷ Οὕ­τω λέ­γει ὁ Κύ­ριος, ὁ ὁ­ποῖ­ος σὲ ἠ­λευ­θέ­ρω­σεν ἐκ τῆς δου­λε­ί­ας τῆς Αἰ­γύ­πτου καὶ εἶ­ναι λυ­τρω­τής σου, ὁ ἅ­γιος τοῦ Ἰσ­ρα­ήλ: Ἐ­γὼ ὑ­πάρ­χω, ὁ Θε­ός σου.Ἔ­χω δε­ί­ξει εἰς σὲ τὸν τρό­πον, διὰ νὰ εὕ­ρῃς τὸν δρό­μον, εἰς τὸν ὁ­ποῖ­ον θὰ πο­ρευ­θῇς, ἐ­ὰν θέ­λῃς νὰ σω­θῇς.  ¹⁸ Καὶ ἐ­ὰν ἤ­κου­ες τὰς ἐν­το­λάς μου, ἡ εἰ­ρή­νη σου καὶ ἡ εὐ­τυ­χί­α σου θὰ ἐ­γί­νε­το ἄ­φθο­νος, συ­νε­χὴς καὶ δρο­σι­στι­κὴ ὡ­σὰν πο­τα­μός, ἡ δὲ δι­και­ο­σύ­νη σου καὶ ἡ ἀ­ρε­τὴ τῶν πο­λι­τῶν σου ὡ­σὰν κῦ­μα θα­λάσ­σης δια­ρκῶς ἀ­να­νε­ού­με­νον.  ¹⁹ Καὶ θὰ ἐ­γί­νον­το ὡ­σὰν τὴν ἄμ­μον τῆς θα­λάσ­σης ἀ­να­ρίθ­μη­τοι οἱ ἀ­πό­γο­νοί σου, καὶ τὰ ἀ­πὸ τῆς κοι­λί­ας σου γεν­νώ­με­να τέ­κνα ὡ­σὰν τὸ χῶ­μα τῆς γῆς. Οὔ­τε τώ­ρα ὅ­μως θὰ κα­τα­στρα­φῇς, οὔ­τε θὰ ἐ­ξα­φα­νι­σθῇ ἀ­πὸ ἐμ­πρός μου τὸ ὄ­νο­μά σου.  ²⁰ Ἔ­ξελ­θε, λαέ μου, ἀ­πὸ τὴν Βα­βυ­λῶ­να φεύ­γων ἀ­πὸ τοὺς Χαλ­δα­ί­ους.Μὲ φω­νὴν εὐ­φρο­σύ­νης ἀ­ναγ­γε­ί­λα­τε, καὶ ἂς γί­νῃ γνω­στὸν τοῦ­το. Δι­α­δώ­σα­τέ το μέ­χρι τῶν πε­ρά­των τῆς γῆς. Λέ­γε­τε: Ὁ Κύ­ριος ἠ­λευ­θέ­ρω­σε τὸν δοῦ­λον του Ἰ­α­κώβ.  ²¹ Καὶ ἐ­ὰν δι­ψή­σουν, διὰ μέ­σου ἀ­νύ­δρου ἐ­ρή­μου θὰ τοὺς ὁ­δη­γή­σῃ χω­ρὶς νὰ πά­θουν τί­πο­τε, δι­ό­τι θὰ ἐ­ξα­γά­γῃ δι’ αὐ­τοὺς ὕ­δωρ ἀ­πὸ ξη­ρὰν καὶ ἄ­γο­νον πέ­τραν θὰ σχι­σθῇ ἡ πέ­τρα καὶ θὰ τρέ­ξῃ ὕ­δωρ καὶ θὰ πί­ῃ ὁ λα­ός μου.  ²² Δὲν ὑ­πάρ­χει ὅ­μως χα­ρὰ καὶ εὐ­τυ­χί­α εἰς τοὺς ἀ­σε­βεῖς, λέ­γει ὁ Κύ­ριος.
ΜΘ´[49] ¹ Α­κού­σα­τέ με, ὦ νῆ­σοι, καὶ προ­σέ­χε­τε, ὦ ἔ­θνη· με­τὰ πο­λὺν χρό­νον θὰ πραγ­μα­το­ποι­η­θοῦν ταῦ­τα, λέ­γει ὁ Κύ­ριος. Ἀ­πὸ τὴν κοι­λί­αν τῆς μη­τρός μου, πρὶν ἢ ἀ­κό­μη γεν­νη­θῶ, μὲ ἐ­κά­λε­σε μὲ τὸ ὄ­νο­μά μου.  ² Καὶ ἔ­κα­με τὸ στό­μα μου ὡ­σὰν μά­χαι­ραν ὀ­ξεῖ­αν καὶ ὑ­πὸ τὴν σκέ­πην τῆς χει­ρός Του μὲ ἔ­κρυ­ψε· μὲ κα­τέ­στη­σεν ὡ­σὰν βέ­λος ἐ­κλε­κτὸν καὶ μὲ ἔ­κρυ­ψεν ἐν τῇ βε­λο­θή­κῃ.  ³ Καὶ μοῦ εἶ­πεν ὁ Θε­ός: Δοῦ­λος μου εἶ­σαι σύ, ὦ γε­νάρ­χα τοῦ νέ­ου Ἰσ­ρα­ὴλ τῆς χά­ρι­τος, καὶ διὰ σοῦ θὰ δο­ξα­σθῶ.  ⁴ Καὶ ἐ­γὼ εἶ­πα: Πῶς θὰ δο­ξα­σθῇς ἐν ἐ­μοί; Ἐ­γὼ ἐ­κο­πί­α­σα στὰ κού­φια, μα­τα­ί­ως καὶ δι’ οὐ­δὲν ἀ­πο­τέ­λε­σμα ἔ­δω­κα τὴν δύ­να­μίν μου. Διὰ τοῦ­το τὸ δί­και­όν μου ἀ­να­θέ­τω εἰς τὸν Κύ­ριον, καὶ ὁ κό­πος μου καὶ ἡ δι’ αὐ­τὸν ἀν­τα­μοι­βή μου ὑ­πάρ­χει ἐ­νώ­πιον τοῦ Θε­οῦ μου.

 

ΓΕ­ΝΕ­ΣΙΣ ΚΖ´[27] 1 - 41

¹ Ε­ΓΕ­ΝΕ­ΤΟ δὲ με­τὰ τὸ γη­ρά­σαι τὸν ᾿Ι­σα­ὰκ καὶ ἠμ­βλύν­θη­σαν οἱ ὀ­φθαλ­μοὶ αὐ­τοῦ τοῦ ὁ­ρᾶν, καὶ ἐ­κά­λε­σεν ῾Η­σαῦ τὸν υἱ­ὸν αὐ­τοῦ τὸν πρε­σβύ­τε­ρον καί εἶ­πεν αὐ­τῷ· υἱέ μου· καὶ εἶ­πεν· ἰ­δοὺ ἐ­γώ.  ² καὶ εἶ­πεν· ἰ­δοὺ γε­γή­ρα­κα καὶ οὐ γι­νώ­σκω τὴν ἡ­μέ­ραν τῆς τε­λευ­τῆς μου·  ³ νῦν οὖν λα­βὲ τὸ σκεῦ­ός σου, τήν τε φα­ρέ­τραν καὶ τὸ τό­ξον, καὶ ἔ­ξελ­θε εἰς τὸ πε­δί­ον καὶ θή­ρευ­σόν μοι θή­ρα­ν  ⁴ καὶ πο­ί­η­σόν μοι ἐ­δέ­σμα­τα, ὡς φι­λῶ ἐ­γώ, καὶ ἔ­νεγκέ μοι, ἵ­να φά­γω, ὅ­πως εὐ­λο­γή­σῃ σε ἡ ψυ­χή μου πρὶν ἀ­πο­θα­νεῖν με.  ⁵ Ρε­βέκ­κα δὲ ἤ­κου­σε λα­λοῦν­τος ᾿Ι­σα­ὰκ πρὸς ῾Η­σαῦ τὸν υἱ­ὸν αὐ­τοῦ. ἐ­πο­ρε­ύ­θη δὲ ῾Η­σαῦ εἰς τὸ πε­δί­ον θη­ρεῦ­σαι θή­ραν τῷ πα­τρὶ αὐ­τοῦ·  ⁶ Ρε­βέκ­κα δὲ εἶ­πε πρὸς ᾿Ι­α­κὼβ τὸν υἱ­ὸν αὐ­τῆς, τὸν ἐ­λάσ­σω· ἰ­δέ, ἤ­κου­σα τοῦ πα­τρός σου λα­λοῦν­τος πρὸς ῾Η­σαῦ τὸν ἀ­δελ­φόν σου λέ­γον­τος·  ⁷ ἔ­νεγ­κόν μοι θή­ραν καὶ πο­ί­η­σόν μοι ἐ­δέ­σμα­τα, ἵ­να φα­γὼν εὐ­λο­γή­σω σε ἐ­ναν­τί­ον Κυ­ρί­ου πρὸ τοῦ ἀ­πο­θα­νεῖν με. ⁸ νῦν οὖν, υἱέ μου, ἄ­κου­σόν μου, κα­θὰ ἐ­γώ σοι ἐν­τέλ­λο­μαι.  ⁹ καὶ πο­ρευ­θεὶς εἰς τὰ πρό­βα­τα λα­βέ μοι ἐ­κεῖ­θεν δύ­ο ἐ­ρί­φους ἁ­πα­λοὺς καὶ κα­λούς, καὶ ποι­ή­σω αὐ­τοὺς ἐ­δέ­σμα­τα τῷ πα­τρί σου, ὡς φι­λεῖ,  ¹⁰ καὶ εἰ­σο­ί­σεις τῷ πα­τρί σου καὶ φά­γε­ται, ὅ­πως εὐ­λο­γή­σῃ σε ὁ πα­τήρ σου πρὸ τοῦ ἀ­πο­θα­νεῖν αὐ­τόν.  ¹¹ εἶ­πε δὲ ᾿Ι­α­κὼβ πρὸς Ρε­βέκ­καν τὴν μη­τέ­ρα αὐ­τοῦ· ἔ­στιν ῾Η­σαῦ ὁ ἀ­δελ­φός μου ἀ­νὴρ δα­σύς, ἐ­γὼ δὲ ἀ­νὴρ λεῖ­ος·  ¹² μή πο­τε ψη­λα­φή­σῃ με ὁ πα­τήρ, καὶ ἔ­σο­μαι ἐ­ναν­τί­ον αὐ­τοῦ ὡς κα­τα­φρο­νῶν καὶ ἐ­πά­ξω ἐπ᾿ ἐ­μαυ­τὸν κα­τά­ραν καὶ οὐκ εὐ­λο­γί­αν.  ¹³ εἶ­πε δὲ αὐ­τῷ ἡ μή­τηρ· ἐπ᾿ ἐ­μὲ ἡ κα­τά­ρα σου, τέ­κνον· μό­νον ὑ­πά­κου­σόν μοι τῆς φω­νῆς καὶ πο­ρευ­θεὶς ἔ­νεγκέ μοι.  ¹⁴ πο­ρευ­θεὶς δὲ ἔ­λα­βε καὶ ἤ­νεγ­κε τῇ μη­τρί, καὶ ἐ­πο­ί­η­σεν ἡ μή­τηρ αὐ­τοῦ ἐ­δέ­σμα­τα, κα­θὰ ἐ­φί­λει ὁ πα­τὴρ αὐ­τοῦ.  ¹⁵ καὶ λα­βοῦ­σα Ρε­βέκ­κα τὴν στο­λὴν ῾Η­σαῦ τοῦ υἱ­οῦ αὐ­τῆς τοῦ πρε­σβυ­τέ­ρου τὴν κα­λήν, ἣ ἦν παρ᾿ αὐ­τῇ ἐν τῷ οἴ­κῳ, ἐ­νέ­δυ­σεν αὐ­τὴν ᾿Ι­α­κὼβ τὸν υἱ­ὸν αὐ­τῆς τὸν νε­ώ­τε­ρο­ν  ¹⁶ καὶ τὰ δέρ­μα­τα τῶν ἐ­ρί­φων πε­ρι­έ­θη­κεν ἐ­πὶ τοὺς βρα­χί­ο­νας αὐ­τοῦ καὶ ἐ­πὶ τὰ γυ­μνὰ τοῦ τρα­χή­λου αὐ­τοῦ  ¹⁷ καὶ ἔ­δω­κε τὰ ἐ­δέ­σμα­τα καὶ τοὺς ἄρ­τους, οὓς ἐ­πο­ί­η­σεν εἰς τὰς χεῖ­ρας ᾿Ι­α­κὼβ τοῦ υἱ­οῦ αὐ­τῆς.  ¹⁸ καὶ εἰ­σή­νεγ­κε τῷ πα­τρὶ αὐ­τοῦ. εἶ­πε δέ· πά­τερ. ὁ δὲ εἶ­πεν· ἰ­δοὺ ἐ­γώ· τίς εἶ σὺ τέ­κνον;  ¹⁹ καὶ εἶ­πεν ᾿Ι­α­κὼβ τῷ πα­τρί· ἐ­γὼ ῾Η­σαῦ ὁ πρω­τό­το­κός σου· πε­πο­ί­η­κα κα­θὰ ἐ­λά­λη­σάς μοι· ἀ­να­στὰς κά­θι­σον καὶ φά­γε ἀ­πὸ τῆς θή­ρας μου, ὅ­πως εὐ­λο­γή­σῃ με ἡ ψυ­χή σου.  ²⁰ εἶ­πε δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ τῷ υἱ­ῷ αὐ­τοῦ· τί τοῦ­το, ὃ τα­χὺ εὗ­ρες, ὦ τέ­κνον; ὁ δὲ εἶ­πεν· ὃ πα­ρέ­δω­κε Κύ­ριος ὁ Θε­ός σου ἐ­ναν­τί­ον μου.  ²¹ εἶ­πε δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ τῷ ᾿Ι­α­κώβ· ἔγ­γι­σόν μοι καὶ ψη­λα­φή­σω σε, τέ­κνον, εἰ σὺ εἶ ὁ υἱ­ός μου ῾Η­σαῦ ἢ οὔ.  ²² ἤγ­γι­σε δὲ ᾿Ι­α­κὼβ πρὸς ᾿Ι­σα­ὰκ τὸν πα­τέ­ρα αὐ­τοῦ, καὶ ἐ­ψη­λά­φη­σεν αὐ­τὸν καὶ εἶ­πεν· ἡ μὲν φω­νὴ φω­νὴ ᾿Ι­α­κώβ, αἱ δὲ χεῖ­ρες χεῖ­ρες ῾Η­σαῦ.  ²³ καὶ οὐκ ἐ­πέ­γνω αὐ­τόν· ἦ­σαν γὰρ αἱ χεῖ­ρες αὐ­τοῦ ὡς αἱ χεῖ­ρες ῾Η­σαῦ τοῦ ἀ­δελ­φοῦ αὐ­τοῦ δα­σεῖ­αι· καὶ εὐ­λό­γη­σεν αὐ­τὸ­ν  ²⁴ καὶ εἶ­πε· σὺ εἶ ὁ υἱ­ός μου ῾Η­σαῦ; ὁ δὲ εἶ­πεν· ἐ­γώ.  ²⁵ καὶ εἶ­πε· προ­σά­γα­γέ μοι, καὶ φά­γο­μαι ἀ­πὸ τῆς θή­ρας σου, τέ­κνον, ἵ­να εὐ­λο­γή­σῃ σε ἡ ψυ­χή μου.  καὶ προ­σή­νεγ­κεν αὐ­τῷ, καὶ ἔ­φα­γε· καὶ εἰ­σή­νεγ­κεν αὐ­τῷ οἶ­νον, καὶ ἔ­πι­ε.  ²⁶ καὶ εἶ­πεν αὐ­τῷ ᾿Ι­σα­ὰκ ὁ πα­τὴρ αὐ­τοῦ· ἔγ­γι­σόν μοι καὶ φί­λη­σόν με τέ­κνον.  ²⁷ καὶ ἐγ­γί­σας ἐ­φί­λη­σεν αὐ­τόν, καὶ ὠ­σφράν­θη τὴν ὀ­σμὴν τῶν ἱ­μα­τί­ων αὐ­τοῦ καὶ εὐ­λό­γη­σεν αὐ­τὸν καὶ εἶ­πεν· ἰ­δοὺ ὀ­σμὴ τοῦ υἱ­οῦ μου ὡς ὀ­σμὴ ἀ­γροῦ πλή­ρους, ὃν εὐ­λό­γη­σε Κύ­ριος.  ²⁸ καὶ δῴ­η σοι ὁ Θε­ὸς ἀ­πὸ τῆς δρό­σου τοῦ οὐ­ρα­νοῦ καὶ ἀ­πὸ τῆς πι­ό­τη­τος τῆς γῆς καὶ πλῆ­θος σί­του καὶ οἴ­νου.  ²⁹ καὶ δου­λευ­σά­τω­σάν σοι ἔ­θνη, καὶ προ­σκυ­νη­σά­τω­σάν σοι ἄρ­χον­τες· καὶ γί­νου κύ­ριος τοῦ ἀ­δελ­φοῦ σου, καὶ προ­σκυ­νή­σου­σί σε οἱ υἱ­οὶ τοῦ πα­τρός σου. ὁ κα­τα­ρώ­με­νός σε ἐ­πι­κα­τά­ρα­τος, ὁ δὲ εὐ­λο­γῶν σε εὐ­λο­γη­μέ­νος.  ³⁰ Καὶ ἐ­γέ­νε­το με­τὰ τὸ πα­ύ­σα­σθαι ᾿Ι­σα­ὰκ εὐ­λο­γοῦν­τα ᾿Ι­α­κὼβ τὸν υἱ­ὸν αὐ­τοῦ καὶ ἐ­γέ­νε­το, ὡς ἐ­ξῆλ­θεν ᾿Ι­α­κὼβ ἀ­πὸ προ­σώ­που ᾿Ι­σα­ὰκ τοῦ πα­τρὸς αὐ­τοῦ, καὶ ῾Η­σαῦ ὁ ἀ­δελ­φὸς αὐ­τοῦ ἦλ­θεν ἀ­πὸ τῆς θή­ρας.  ³¹ καὶ ἐ­πο­ί­η­σε καὶ αὐ­τὸς ἐ­δέ­σμα­τα καὶ προ­σή­νεγ­κε τῷ πα­τρὶ αὐ­τοῦ. καὶ εἶ­πε τῷ πα­τρί· ἀ­να­στή­τω ὁ πα­τήρ μου καὶ φα­γέ­τω ἀ­πὸ τῆς θή­ρας τοῦ υἱ­οῦ αὐ­τοῦ, ὅ­πως εὐ­λο­γή­σῃ με ἡ ψυ­χή σου.  ³² καὶ εἶ­πεν αὐ­τῷ ᾿Ι­σα­ὰκ ὁ πα­τὴρ αὐ­τοῦ· τίς εἶ σύ; ὁ δὲ εἶ­πεν· ἐ­γώ εἰ­μι ὁ υἱ­ός σου ὁ πρω­τό­το­κος ῾Η­σαῦ.  ³³ ἐ­ξέ­στη δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ ἔκ­στα­σιν με­γά­λην σφό­δρα καὶ εἶ­πε· τίς οὖν ὁ θη­ρε­ύ­σας μοι θή­ραν καὶ εἰ­σε­νέγ­κας μοι; καὶ ἔ­φα­γον ἀ­πὸ πάν­των πρὸ τοῦ ἐλ­θεῖν σε καὶ εὐ­λό­γη­σα αὐ­τόν, καὶ εὐ­λο­γη­μέ­νος ἔ­σται.  ³⁴ ἐ­γέ­νε­το δέ, ἡ­νί­κα ἤ­κου­σεν ῾Η­σαῦ τὰ ῥή­μα­τα τοῦ πα­τρὸς αὐ­τοῦ ᾿Ι­σα­άκ, ἀ­νε­βό­η­σε φω­νὴν με­γά­λην καὶ πι­κρὰν σφό­δρα καὶ εἶ­πεν· εὐ­λό­γη­σον δή κἀ­μέ, πά­τερ.  ³⁵ εἶ­πε δὲ αὐ­τῷ· ἐλ­θὼν ὁ ἀ­δελ­φός σου με­τὰ δό­λου ἔ­λα­βε τὴν εὐ­λο­γί­αν σου.  ³⁶ καὶ εἶ­πε· δι­κα­ί­ως ἐ­κλή­θη τὸ ὄ­νο­μα αὐ­τοῦ ᾿Ι­α­κώβ· ἐ­πτέρ­νι­κε γάρ με ἰ­δοὺ δε­ύ­τε­ρον τοῦ­το· τά τε πρω­το­τό­κιά μου εἴ­λη­φε καὶ νῦν ἔ­λα­βε τὴν εὐ­λο­γί­αν μου· καὶ εἶ­πεν ῾Η­σαῦ τῷ πα­τρὶ αὐ­τοῦ· οὐχ ὑ­πε­λί­που μοι εὐ­λο­γί­αν, πά­τερ;  ³⁷ ἀ­πο­κρι­θεὶς δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ εἶ­πε τῷ ῾Η­σαῦ· εἰ κύ­ριον αὐ­τὸν πε­πο­ί­η­κά σου καὶ πάν­τας τοὺς ἀ­δελ­φο­ύς αὐ­τοῦ πε­πο­ί­η­κα αὐ­τοῦ οἰ­κέ­τας, σί­τῳ καὶ οἴ­νῳ ἐ­στή­ρι­ξα αὐ­τόν, σοὶ δὲ τί ποι­ή­σω, τέ­κνον;  ³⁸ εἶ­πε δὲ ῾Η­σαῦ πρὸς τὸν πα­τέ­ρα αὐ­τοῦ· μὴ εὐ­λο­γί­α μί­α σοί ἐ­στι, πά­τερ; εὐ­λό­γη­σον δὴ κἀ­μέ, πά­τερ. κα­τα­νυ­χθέν­τος δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ ἀ­νε­βό­η­σε φω­νῇ ῾Η­σαῦ καὶ ἔ­κλαυ­σεν.  ³⁹ ἀ­πο­κρι­θεὶς δὲ ᾿Ι­σα­ὰκ ὁ πα­τὴρ αὐ­τοῦ εἶ­πεν αὐ­τῷ· ἰ­δοὺ ἀ­πὸ τῆς πι­ό­τη­τος τῆς γῆς ἔ­σται ἡ κα­το­ί­κη­σίς σου καὶ ἀ­πὸ τῆς δρό­σου τοῦ οὐ­ρα­νοῦ ἄ­νω­θεν.  ⁴⁰ καὶ ἐ­πὶ τῇ μα­χα­ί­ρᾳ σου ζή­σῃ καὶ τῷ ἀ­δελ­φῷ σου δου­λε­ύ­σεις· ἔ­σται δὲ ἡ­νί­κα ἐ­ὰν κα­θέ­λῃς, καὶ ἐ­κλύ­σῃς τὸν ζυ­γὸν αὐ­τοῦ ἀ­πὸ τοῦ τρα­χή­λου σου.  ⁴¹ Καὶ ἐ­νε­κό­τει ῾Η­σαῦ τῷ ᾿Ι­α­κὼβ πε­ρὶ τῆς εὐ­λο­γί­ας ἧς εὐ­λό­γη­σεν αὐ­τὸν ὁ πα­τὴρ αὐ­τοῦ· εἶ­πε δὲ ῾Η­σαῦ ἐν τῇ δι­α­νο­ί­ᾳ αὐ­τοῦ· ἐγ­γι­σά­τω­σαν αἱ ἡ­μέ­ραι τοῦ πέν­θους τοῦ πα­τρός μου, ἵ­να ἀ­πο­κτε­ί­νω ᾿Ι­α­κὼβ τὸν ἀ­δελ­φόν μου.

 

ΕΡ­ΜΗ­ΝΕΙΑ (Π.Ν. ΤΡΕΜ­ΠΕ­ΛΑ)

¹ ‘Ο­ταν πλέ­ον ἐ­γή­ρα­σεν ὁ Ἰ­σα­άκ, τὰ μά­τια του ἀ­δυ­νά­τι­σαν, ἐ­θό­λω­σαν καὶ ὠ­λι­γό­στευ­σε τὸ φῶς του, ἕ­νε­κα τῶν γη­ρα­τει­ῶν του τό­σον, ὥ­στε νὰ μὴ ἠμ­πο­ρῇ νὰ δι­α­κρί­νῃ τὰ χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὰ τῶν ἀν­θρώ­πων ποὺ τὸν ἐ­πλη­σί­α­ζαν·  τό­τε ἐ­κά­λε­σε τὸν Ἡ­σαῦ, τὸ με­γα­λύ­τε­ρο παι­δί του, καὶ τοῦ εἶ­πε· «παι­δί μου»· καὶ ὁ Ἡ­σαῦ ἀ­πάν­τη­σε· «ὁ­ρί­στε, πα­τέ­ρα, ἐ­δῶ εἶ­μαι»­.  ² Καὶ εἶ­πεν ὁ Ἰ­σα­άκ: «Παι­δί μου· νά, βλέ­πεις, ἐ­γὼ ἔ­χω πλέ­ον γη­ρά­σει καὶ δεν ξε­ύ­ρω τὴν ἡ­μέ­ραν τοῦ θα­νά­του μου·  ³ πά­ρε λοι­πὸν τώ­ρα τὰ κυ­νη­γε­τι­κά σου ὅ­πλα, δη­λα­δὴ τὴν φα­ρέ­τραν, τὴν θή­κην ποὺ ἔ­χει μέ­σα τὰ βέ­λη, καὶ τὸ τό­ξον, τὴν σα­ΐ­ταν σου, καὶ ἔ­βγα ἔ­ξω εἰς τὴν πε­διά­δα διὰ νὰ κυ­νη­γή­σῃς καὶ φέ­ρε μου κά­τι ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι σου·  ⁴ καὶ μα­γε­ί­ρευ­σέ μου ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι, ποὺ θὰ φέ­ρῃς, φα­γη­τὸν ὅ­πως μου ἀ­ρέ­σει, καὶ φέ­ρε μου νὰ φά­γω, διὰ νὰ σοῦ δώ­σω μὲ ὅ­λην τὴν ψυ­χήν μου τὴν τε­λευ­τα­ί­αν μου εὐ­λο­γί­αν, πρὶν ἀ­πο­θά­νω καὶ φύ­γω ἀ­πὸ τὸν κό­σμον αὐ­τόν»­.  ⁵ Ἡ Ρε­βέκ­κα ἄ­κου­σε τὰ λό­για, ποὺ εἶ­πεν ὁ Ἰ­σα­ὰκ πρὸς τὸν Ἡ­σαῦ, τὸ παι­δί του. Ὁ δὲ Ἡ­σαῦ ἔ­φυ­γε καὶ ἐ­πῆ­γεν ἔ­ξω εἰς τὴν πε­διά­δα, διὰ νὰ κυ­νη­γή­σῃ καὶ νὰ φέ­ρῃ εἰς τὸν πα­τέ­ρα του κυ­νή­γι.  ⁶ Ἐ­νῷ ὁ Ἡ­σαῦ εὑ­ρί­σκε­το ἔ­ξω εἰς τὸ κυ­νή­γι, ἡ Ρε­βέκ­κα εἶ­πεν εἰς τὸν Ἰ­α­κώβ, τὸ νε­ώ­τε­ρον παι­δί της: «Κύτ­τα­ξε· μό­λις πρὶν ἀ­πὸ λί­γο ἄ­κου­σα τὸν πα­τέ­ρα σου νὰ λέ­γῃ εἰς τὸν Ἡ­σαῦ, τὸν ἀ­δελ­φόν σου·  ⁷ «πή­γαι­νε νὰ φέ­ρῃς κυ­νή­γι καὶ μα­γε­ί­ρε­ψε φα­γη­τὸν τῆς ἀ­ρε­σκε­ί­ας μου, ὥ­στε ἀ­φοῦ φά­γω νὰ σὲ εὐ­λο­γή­σω ἐ­νώ­πιὸν τοῦ Κυ­ρί­ου, πρὶν ἀ­πο­θά­νω καὶ φύ­γω ἀ­πὸ τὸν κό­σμον αὐ­τόν»­.  ⁸ Τώ­ρα λοι­πόν, παι­δί μου, ἄ­κου­σέ με καὶ κά­με ὅ­πως καὶ ὅ­σα θὰ σὲ συμ­βου­λε­ύ­σω.  ⁹ Τρέ­ξε γρή­γο­ρα εἰς τὰ πρό­βα­τα, πά­ρε ἀ­πὸ ἐ­κεῖ καὶ φέ­ρε μου ἀ­μέ­σως ἐ­δῶ δύ­ο κα­τσί­κια τρυ­φε­ρά, ἁ­πα­λὰ καὶ κα­λο­θρεμ­μέ­να· ἐ­γὼ δὲ θὰ μα­γει­ρε­ύ­σω ἀ­πὸ αὐ­τὰ φα­γη­τὰ διὰ τὸν πα­τέ­ρα σου, ὅ­πως ἐ­κεῖ­νος τὰ ἀ­γα­πᾷ καὶ τὰ νο­στι­με­ύ­ε­ται.  ¹⁰ Ὅ­ταν τὰ φα­γη­τὰ αὐ­τὰ μα­γει­ρευ­θοῦν, θὰ τὰ πά­ρῃς καὶ θὰ τὰ προ­σφέ­ρῃς εἰς τὸν πα­τέ­ρα σου ἐ­σύ, ὑ­πο­κρι­νό­με­νος ὅ­τι εἶ­σαι ὁ Ἡ­σαῦ, διὰ νὰ φά­γῃ καὶ νὰ εὐ­λό­γη­σῃ σέ, ἀν­τὶ τοῦ Ἡ­σαῦ, πρὶν ἀ­πο­θά­νῃ καὶ φύ­γῃ ἀ­πὸ τὸν κό­σμον αὐ­τόν»­.  ¹¹ Ὁ ἄ­πλα­στος καὶ ἀ­θῶ­ος Ἰ­α­κώβ, ποὺ ἦ­ταν εὐ­λα­βὴς εἰς τὸν πα­τέ­ρα του, εἶ­πε πρὸς τὴν μη­τέ­ρα του τὴν Ρε­βέκ­καν μὲ δι­σταγ­μὸν καὶ ἀ­νη­συ­χί­αν: «Ὁ ἀ­δελ­φός μου ὁ Ἡ­σαῦ εἶ­ναι δα­σύ­τρι­χος, ἐ­νῷ ἐ­γὼ εἶ­μαι ἀ­ραι­ό­τρι­χος·  ¹² διὰ τοῦ­το φο­βοῦ­μαι μή­πως οἱ ἐ­πι­δι­ώ­ξεις αὐ­τὲς στρα­φοῦν ἐ­ναν­τί­ον μου· δι­ό­τι εἶ­ναι πι­θα­νὸν ὁ τυ­φλὸς πα­τέ­ρας μου νὰ μὲ ψη­λα­φή­σῃ, ὁ­πό­τε θὰ μὲ ἀ­να­γνω­ρί­σῃ, θὰ ἀν­τι­λη­φθῇ τὴν ἀ­πά­την καὶ θὰ μὲ θε­ω­ρή­σῃ ὡς ἀ­σε­βῆ, καὶ τό­τε θὰ ἐ­πι­σύ­ρω ἐ­ναν­τί­ον μου τὴν κα­τά­ραν του καὶ ὄ­χι τὴν εὐ­λο­γί­αν»­.  ¹³ Ἡ μη­τέ­ρα του, ἡ Ρε­βέκ­κα, ἐ­πει­δὴ ἐ­στη­ρί­ζε­το εἰς τὴν ἀ­πο­κά­λυ­ψιν τοῦ Θε­οῦ καὶ ὑ­πη­ρε­τοῦ­σε τὸ θεῖ­ον σχέ­διον, ἐ­προ­σπά­θη­σε νὰ βγά­λῃ τὸν φό­βον τοῦ Ἰ­α­κὼβ καὶ νὰ τὸν ἐ­νι­σχύ­σῃ, ὥ­στε νὰ φερ­θῇ ὅ­πως τὸν ἐ­συμ­βο­ύ­λευ­σε. Δὲν τοῦ ὑ­πε­σχέ­θη μέν, ὅ­τι θὰ ἠμ­πο­ρέ­σῃ νὰ ἐ­ξα­πα­τή­σῃ τὸν πα­τέ­ρα του καὶ νὰ κρυ­φθῇ, ἀλ­λὰ ἐ­πῆ­ρε ὅ­λην τὴν εὐ­θύ­νην τῆς ἀ­πά­της ἐ­πά­νω της καὶ εἶ­πεν εἰς τὸν υἱ­όν της· «ἡ εὐ­θύ­νη καὶ ἡ ἐ­νο­χὴ εἶ­ναι ἰ­δι­κή μου· ἡ κα­τά­ρα δὲ τοῦ πα­τέ­ρα σου εἰς σὲ διὰ τὴν πρᾶ­ξιν αὐ­τὴν ἂς πέ­σῃ ἐ­πά­νω μου, παι­δί μου· μὴ φο­βη­θῇς λοι­πόν, πά­ρε θάρ­ρος καὶ μὴ δι­στά­ζης· μό­νον κά­με ὑ­πα­κο­ὴν εἰς αὐ­τό, ποὺ σὲ συμ­βου­λε­ύ­ω, καὶ πή­γαι­νε νὰ μοῦ φέ­ρῃς τὰ δύ­ο τρυ­φε­ρὰ κα­τσί­κια»­.  ¹⁴ Ὁ Ἰ­α­κώβ, ὁ ὁ­ποῖ­ος εἰς τὴν ἀρ­χὴν ἀρ­νή­θη­κε νὰ ἐ­ξα­πα­τή­σῃ τὸν πα­τέ­ρα του, τε­λι­κῶς ὑ­πε­χώ­ρη­σεν εἰς τὴν ἐ­πι­μο­νὴν τῆς μη­τέ­ρας του. Ἀ­φοῦ ἐ­πῆ­γεν εἰς τὸ κο­πά­δι τῶν προ­βά­των, ἐ­πῆ­ρε καὶ ἔ­φε­ρεν εἰς τὴν μη­τέ­ρα του τὰ δύ­ο κα­τσί­κια· καὶ ἡ μη­τέ­ρα του γρή­γο­ρα - γρή­γο­ρα, διὰ νὰ προ­λά­βῃ τὸν Ἡ­σαῦ, ἐ­μα­γε­ί­ρευ­σεν ἀ­πὸ αὐ­τὰ φα­γη­τὸν νό­στι­μον, ὅ­πως τὸ ἐ­προ­τι­μοῦ­σεν ὁ πα­τέ­ρας του, ὁ Ἰ­σα­άκ.  ¹⁵ Καὶ ἡ Ρε­βέκ­κα, ἀ­φοῦ ἐ­πῆ­ρε τὴν στο­λὴν τοῦ Ἡ­σαῦ τοῦ με­γα­λυ­τέ­ρου παι­διοῦ της, τὴν στο­λὴν τὴν και­νο­ύρ­γιαν καὶ κα­λύ­τε­ρην, ποὺ εὑ­ρί­σκε­το εἰς τὸ σπί­τι της, ἔν­τυ­σε μὲ αὐ­τὴν τὸν Ἰ­α­κώβ, τὸ νε­ώ­τε­ρο παι­δί της.  ¹⁶ Κα­τό­πιν ἐ­πῆ­ρε τὰ το­μά­ρια τῶν δύ­ο τρυ­φε­ρῶν κα­τοι­κι­ῶν, ποὺ ἔ­σφα­ξε, καὶ μὲ αὐ­τὰ ἐ­σκέ­πα­σε καὶ ἐ­τύ­λι­ξέ μὲ προ­σο­χὴν τὰ μπρά­τσα τοῦ Ἰ­α­κὼβ καὶ τὸ γυ­μνὸν μέ­ρος τοῦ τρα­χή­λου του ¹⁷ καὶ ἔ­δω­κε τὸ φα­γη­τὸν ποὺ ἐ­μα­γε­ί­ρευ­σε καὶ τὰ ψω­μιὰ εἰς τὰ χέ­ρια τοῦ παι­διοῦ της, τοῦ Ἰ­α­κώβ.  ¹⁸ Καὶ ὁ Ἰ­α­κὼβ ἔ­φε­ρε τὸ φα­γη­τὸν καὶ τὰ ψω­μιὰ εἰς τὸν πα­τέ­ρα του καὶ τοῦ εἶ­πε· «πα­τέ­ρα». Ὁ τυ­φλὸς καὶ γέ­ρων Ἰ­σα­ὰκ ἀ­πάν­τη­σε· «ὁ­ρί­στε, ἐ­δῶ εἶ­μαι· ποι­ὸς εἶ­σαι σύ, παι­δί μου;­»  ¹⁹ Καὶ ὁ Ἰ­α­κὼβ μὲ πολ­λὴν ἀ­γω­νί­αν εἶ­πεν εἰς τὸν πα­τέ­ρα του: «Εἶ­μαι ὁ Ἡ­σαῦ, τὸ πρῶ­τον σου παι­δί· ἔ­κα­μα σύμ­φω­να μὲ ὅ­σα μοῦ πα­ρήγ­γει­λες· σή­κω καὶ κά­θη­σε νὰ φᾶς ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι, ποὺ σοῦ ἔ­φε­ρα, διὰ νὰ εὐ­χα­ρι­στη­θῇς καὶ νὰ μοῦ δώ­σης μὲ ὅ­λην τὴν ψυ­χήν σου τὴν τε­λευ­τα­ί­αν σου εὐ­λο­γί­αν»­.  ²⁰ Ὁ Ἰ­σα­ὰκ πα­ρα­ξε­νε­ύ­ε­ται καὶ ἀμ­φι­βάλ­λει, δι’ αὐ­τὸ ἐ­ρω­τᾷ μὲ ἀ­πο­ρί­αν: «Πῶς συ­νέ­βη ὥ­στε νὰ εὕ­ρῃς τό­σον εὔ­κο­λα κυ­νή­γι καὶ νὰ ἐ­πι­στρέ­ψῃς τό­σον γρή­γο­ρα, παι­δί μου;» Καὶ ὁ Ἰ­α­κὼβ τοῦ ἀ­πάν­τη­σε μὲ φό­βον, ἀλ­λὰ καὶ μὲ θάρ­ρος: «Κύ­ριος ὁ Θε­ός σου, αὐ­τὸς μοῦ τὸ ἐ­φα­νέ­ρω­σε τό­σον γρή­γο­ρα καὶ τὸ πα­ρέ­δω­σεν εἰς τὰ χέ­ρια μου, ὥ­στε νὰ σοῦ τὸ φέ­ρω»­.  ²¹ Με­τὰ τὴν ἀ­πάν­τη­σιν τὸν Ἰ­α­κὼβ πρὸς τὸν πα­τέ­ρα του, ὁ Ἰ­σα­άκ, ἐ­πει­δὴ ἀ­κό­μη ἀμ­φέ­βαλ­λε, δι­ό­τι ἡ φω­νὴ δὲν ἔ­μοια­ζε μὲ ἐ­κε­ί­νην τοῦ Ἡ­σαῦ, εἶ­πε πρὸς αὐτὸν · «ἔ­λα κον­τά μου, παι­δί μου, πλη­σί­α­σέ με διὰ νὰ σὲ ψη­λα­φή­σω, ὥ­στε νὰ βε­βαι­ω­θῶ, ἐ­ὰν εἶ­σαι πράγ­μα­τι ὁ Ἡ­σαῦ, τὸ παι­δί μου, ἢ ὄ­χι»­.  ²² Ὁ Ἰ­α­κὼβ ἐ­πλη­σί­α­σε χω­ρὶς τα­ρα­χὴν τὸν πα­τέ­ρα του καὶ ὁ τυ­φλὸς Ἰ­σα­ὰκ τὸν ἐ­ψη­λά­φη­σε καὶ τοῦ εἶ­πε πά­λιν μὲ ἀμ­φι­βο­λί­αν· «ἡ μὲν φω­νὴ εἶ­ναι φω­νὴ τοῦ Ἰ­α­κώβ, τὰ χέ­ρια ὅ­μως, ἀ­πὸ τὰ μαλ­λιὰ ποὺ ἔ­χουν, φα­ί­νε­ται νὰ εἶ­ναι χέ­ρια τοῦ Ἡ­σαῦ»­.  ²³ Ἐ­πει­δὴ ἔ­πρε­πε νὰ πραγ­μα­το­ποι­η­θῇ τὸ σχέ­διον τοῦ Θε­οῦ, δὲν ἐ­πε­τρά­πη νὰ γί­νη ἀν­τι­λη­πτὴ ἡ ἀ­πά­τη. Δι' αὐ­τὸ ὁ Ἰ­σα­ὰκ δὲν ἀ­νε­γνώ­ρι­σε τὸν Ἰ­α­κώβ· δι­ό­τι τὰ χέ­ρια του, ποὺ ἦ­ταν σκε­πα­σμέ­να μὲ κα­τσι­κί­σιο δέρ­μα, ἐ­φα­ί­νον­το μαλ­λια­ρά, ὅ­πως τὰ χέ­ρια τοῦ Ἡ­σαῦ. Καὶ ὁ πα­τέ­ρας του τὸν εὐ­λό­γη­σε.  ²⁴ Ἐ­πει­δὴ ὅ­μως ὁ Ἰ­σα­ὰκ ἀ­κό­μη ὑ­πω­ψι­ά­ζε­το, ἐ­ρώ­τη­σε πά­λιν μὲ δι­σταγ­μόν· «σὺ εἶ­σαι τὸ παι­δί μου ὁ Ἡ­σαῦ;» Καὶ ὁ Ἰ­α­κὼβ ἀ­πάν­τη­σε διὰ τρί­την φο­ράν· «μά­λι­στα· ἐ­γὼ εἶ­μαι, πα­τέ­ρα».  ²⁵ Με­τὰ τὴν τρί­την αὐ­τὴν βε­βα­ί­ω­σιν ὁ Ἰ­σα­ὰκ εἶ­πε· «παι­δί μου, φέ­ρε μου ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι σου διὰ νὰ φά­γω καὶ νὰ σὲ εὐ­λο­γή­σω μὲ ὅ­λην τὴν ψυ­χήν μου». Ὁ Ἰ­α­κὼβ ἐ­πλη­σί­α­σε καὶ ἐ­πρό­σφε­ρεν εἰς τὸν πα­τέ­ρα του ἀ­πὸ τὸ μα­γει­ρευ­μέ­νον φα­γη­τὸν καὶ ἐ­κεῖ­νος ἔ­φα­γε· τοῦ ἐ­πρό­σφε­ρεν ἀ­κό­μη καὶ κρα­σὶ καὶ ἤ­πι­ε.  ²⁶ Με­τὰ ὁ γέ­ρων Ἰ­σα­άκ, ἐ­πει­δὴ φα­ί­νε­ται ὅ­τι τοῦ ἔ­με­νε εἰς τὸ βά­θος κά­ποι­α ἀμ­φι­βο­λί­α, εἶ­πεν εἰς αὐτὸν · «πλη­σί­α­σε, παι­δί μου, ἔ­λα κον­τά μου καὶ φί­λη­σέ με»­.  ²⁷ Καὶ ὁ Ἰ­α­κώβ, ἀ­φοῦ ἐ­πλη­σί­α­σε τὸν πα­τέ­ρα του, τὸν ἐ­φί­λη­σεν. Ὁ Ἰ­σα­ὰκ τό­τε ἐ­μυ­ρί­σθη προ­σε­κτι­κὰ τὴν μυ­ρω­διὰν τῶν φο­ρε­μά­των, ποὺ εἶ­χε φο­ρέ­σει ὁ Ἰ­α­κὼβ (καὶ τὰ ὁ­ποῖ­α ἦ­σαν τοῦ Ἡ­σαῦ), καὶ εὐ­λό­γη­σε τὸν Ἰ­α­κὼβ καὶ τοῦ εἶ­πε: «Νά· αὐ­τὴ εἶ­ναι ἡ μυ­ρω­διὰ τοῦ παι­διοῦ μου, ποὺ μὲ ἐ­φί­λη­σε. Ἡ μυ­ρω­διὰ δὲν εἶ­ναι μυ­ρω­διὰ στά­νης καὶ προ­βά­των· εἶ­ναι ὅ­πως ἐ­κε­ί­νη τῆς ἐ­ξο­χῆς καὶ τῶν χω­ρα­φι­ῶν, ποὺ εἶ­ναι γε­μᾶ­τα χόρ­τα καὶ ἄν­θη, τὰ ὁ­ποῖ­α εὐ­λό­γη­σεν ὁ Κύ­ριος». Μὲ τὸν τρό­πον αὐ­τὸν ὁ Ἰ­σα­ὰκ ἐ­βε­βαι­ώ­θη, ὅ­τι ἔ­χει ἐμ­πρός του τὸν Ἡ­σαῦ καὶ ἀ­πε­φά­σι­σε νὰ τὸν εὐ­λο­γή­σῃ καὶ εἶ­πε:  ²⁸ «Εὔ­χο­μαι νὰ σοῦ δώ­σῃ ὁ Θε­ὸς βρο­χὴν ἀ­πὸ τὸν οὐ­ρα­νὸν καὶ εὐ­φο­ρί­αν τῆς γῆς, ὥ­στε νὰ ἔ­χῃς πλου­σί­αν συγ­κο­μι­δὴν σι­τα­ριοῦ καὶ κρα­σιοῦ.  Εἴ­θε νὰ σοῦ δώ­σῃ ὁ Θε­ὸς ἄ­φθο­να τὰ ὑ­λι­κά, ἀλ­λὰ καὶ τὰ οὐ­ρά­νια ἀ­γα­θά.  ²⁹ Σοῦ εὔ­χο­μαι ἀ­κό­μη νὰ ὑ­πο­τα­χθοῦν καὶ νὰ σὲ ὑ­πη­ρε­τή­σουν ἔ­θνη καὶ νὰ σὲ προ­σκυ­νή­σουν ἄρ­χον­τες ἐ­θνῶν. Εἶ­θε νὰ γί­νῃς κύ­ριος τοῦ ἀ­δελ­φοῦ σου καὶ να σὲ προ­σκυ­νή­σουν ὅ­λοι οἱ ἀ­πό­γο­νοι τοῦ πα­τέ­ρα σου, ὅ­λοι οἱ συγ­γε­νεῖς σου». Ἀ­κό­μη ὁ γέ­ρων Ἰ­σα­ὰκ ἐ­πρό­σθε­σε· παι­δί μου, «ἐ­κεῖ­νος ποὺ θὰ σὲ κα­τα­ρᾶ­ται, νὰ εἶ­ναι κα­τη­ρα­μέ­νος καὶ ἐ­κεῖ­νος ποὺ θὰ σὲ εὐ­λο­γῇ, νὰ εἶ­ναι εὐ­λο­γη­με­νος ἀ­πὸ τὸν Θε­όν»­.  ³⁰ Ὅ­ταν ἐ­τε­λε­ί­ω­σεν ὁ Ἰ­σα­ὰκ νὰ δί­δῃ τὶς εὐ­λο­γι­ές του πρὸς τὸν Ἰ­α­κὼβ καὶ μό­λις ὁ Ἰ­α­κὼβ εἶ­χε φύ­γει ἀ­πὸ τὴν σκη­νὴν τοῦ πα­τέ­ρα του, ἐ­πέ­στρε­ψεν ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι καὶ ὁ ἀ­δελ­φός του, ὁ Ἡ­σαῦ.  ³¹ Ὁ Ἡ­σαῦ, χω­ρὶς νὰ γνω­ρί­ζῃ ὅ­σα ἔ­γι­ναν, ἐ­μα­γε­ί­ρευ­σε γρή­γο­ρα καὶ ἐ­το­ί­μα­σε καὶ αὐ­τὸς φα­γη­τά, τὰ ἐ­πρό­σφε­ρεν εἰς τὸν πα­τέ­ρα του καὶ τοῦ εἶ­πε· «ἂς ση­κω­θῇ ὁ πα­τέ­ρας μου καὶ ἂς φά­γῃ ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι τοῦ παι­διοῦ του, διὰ νὰ εὐ­χα­ρι­στή­θῇ καὶ μοῦ δώ­σῃ μὲ ὅ­λην τὴν ψυ­χήν του τὴν τε­λευ­τα­ί­αν εὐ­λο­γί­αν»­.  ³² Ὅ­ταν ὁ Ἰ­σα­ὰκ ἄ­κου­σε τὰ λό­για αὐ­τά, ἐ­θο­ρυ­βή­θη καὶ τα­ραγ­μέ­νος ἐ­ρώ­τη­σε· «ποῖ­ος εἶ­σαι σύ;» Ὁ Ἡ­σαῦ τοῦ ἀ­πάν­τη­σε· «ἐ­γὼ εἶ­μαι τὸ πρῶ­τον παι­δί σου, ὁ Ἡ­σαῦ»­.  ³³ Ὁ τυ­φλὸς γέ­ρων Ἰ­σα­ὰκ ἐ­ξε­πλά­γη πο­λύ, πά­ρα πο­λὺ καὶ εἶ­πε: «Ποῖ­ος ἦ­ταν λοι­πὸν ἐ­κεῖ­νος ποὺ ἐ­πῆ­γε κυ­νή­γι καὶ μοῦ ἔ­φε­ρε ἀ­πὸ τὸ κυ­νή­γι του καὶ ἔ­φα­γα ἀ­πὸ ὅ­λα, ὅ­σα μοῦ ἔ­φε­ρε, πρὶν ἔλ­θῃς ἐ­σὺ καὶ ἐ­γὼ εὐ­χα­ρι­στη­μέ­νος τὸν εὐ­λό­γη­σα; Αὐ­τὸς θὰ εἶ­ναι εὐ­λο­γη­μέ­νος»­.  ³⁴ Ὅ­ταν ὁ Ἡ­σαῦ ἄ­κου­σε τὰ λό­για αὐ­τὰ ἀ­πὸ τὸν πα­τέ­ρα του τὸν Ἰ­σα­άκ, ἐ­φώ­να­ξε μὲ φω­νὴν δυ­να­τὴν καὶ ὠρ­γι­σμέ­νην, γε­μά­την πα­ρα­πό­νον, λύ­πην ἀ­πα­ρη­γό­ρη­τον καὶ πι­κρί­αν καὶ εἶ­πεν· «εὐ­λό­γη­σε λοι­πὸν καὶ ἐ­μέ­να, πα­τέ­ρα»­! ³⁵ Ὁ Ἰ­σα­ὰκ τοῦ εἶ­πεν· «ὁ Ἰ­α­κώβ, ὁ ἀ­δελ­φός σου, ἀ­φοῦ ἦλ­θε, ἔ­λα­βε μὲ δό­λον τὴν εὐ­λο­γί­αν, ποὺ ἦ­ταν ἰ­δι­κή σου»­.  ³⁶ Καὶ ὁ Ἡ­σαῦ εἶ­πε πι­κραμ­μέ­νος: «Δί­και­α καὶ ἐ­πι­τυ­χη­μέ­να τοῦ ἐ­δό­θη τὸ ὄ­νο­μα Ἰ­α­κώβ, ποὺ ση­μα­ί­νει «πτερ­νι­στής», δη­λα­δὴ αὐ­τὸς ὁ ὁ­ποῖ­ος πα­ραγ­κω­νί­ζει τὸν ἄλ­λον καὶ ἐ­πι­κρα­τεῖ ἐ­κεῖ­νος· δι­ό­τι μὲ ἐ­ξη­πά­τη­σε, μὲ πα­ρηγ­κώ­νι­σε καὶ μὲ ἔ­βα­λεν εἰς τὸ πε­ρι­θώ­ριον διὰ δευ­τέ­ραν φο­ράν. Τὴν πρώ­την φο­ρὰν μὲ ἐ­κα­τά­φε­ρε νὰ τοῦ πω­λή­σω τὰ προ­νό­μια, ποὺ εἶ­χα ὡς πρω­τό­το­κος, τὰ ὁ­ποῖ­α καὶ ἔ­κα­με ἰ­δι­κά του· τὴν δευ­τέ­ραν φο­ρὰν ἐ­πῆ­ρε μὲ δό­λιον τρό­πον τὴν εὐ­λο­γί­αν, ποὺ ἀ­νῆ­κεν εἰς ἑ­μέ, τὸ πρῶ­τον παι­δί». Ὁ Ἡ­σαῦ εἶ­πεν ἀ­κό­μη πρὸς τὸν πα­τέ­ρα του μὲ πα­ρα­πό­νον· «δεν ἀ­φῆ­κες καὶ δι’ ἐ­μὲ καμ­μί­αν εὐ­λο­γί­αν, πα­τέ­ρα; Ὅ­λην τὴν εὐ­λο­γί­αν τὴν ἔ­δω­κες εἰς τὸν Ἰ­α­κώβ;­»  ³⁷ Ὁ Ἰ­σα­ὰκ ἀ­πε­κρί­θη εἰς τὸν Ἡ­σαῦ καὶ τοῦ εἶ­πε: «Ἒ­φ' ὅ­σον ἔ­κα­μα τὸν Ἰ­α­κὼβ κύ­ριον καὶ ἐ­ξου­σια­στήν σου καὶ ὅ­λους τοὺς ἀ­πο­γό­νους τοῦ Ἡ­σαῦ ὥ­ρι­σα νὰ εἶ­ναι ὑ­πη­ρέ­ται τοῦ Ἰ­α­κώβ· ἐ­φ’ ὅ­σον τοῦ ἔ­δω­κα τὴν εὐ­χὴν καὶ τὴν εὐ­λο­γί­αν νὰ ἔ­χῃ πλο­ύ­σια τὰ ἀ­γα­θὰ τῆς γῆς, ἄ­φθο­νον τὸ σι­τά­ρι καὶ τὸ κρα­σί, τί ἀ­πο­μέ­νει νὰ κά­μω τώ­ρα διὰ σέ, παι­δί μου; Ὅ­πως βλέ­πεις, ὅ­λες τὶς εὐ­λο­γι­ές τις ἔ­δω­σα εἰς ἐ­κεῖ­νον· τί­πο­τε ἄλ­λο δὲν ἔ­μει­νε διὰ σέ»­.  ³⁸ Ὁ Ἡ­σαῦ τό­τε ἀ­πάν­τη­σεν εἰς τὸν πα­τέ­ρα του: «Μή­πως μί­α μό­νον εὐ­λο­γί­α ὑ­πάρ­χει εἰς σέ, πα­τέ­ρα; Δεν ὑ­πο­λε­ί­πε­ται δι' ἐ­μὲ καὶ μί­α ἔ­στω εὐ­λο­γί­α; Εὐ­λό­γη­σε λοι­πὸν καὶ ἐ­μέ­να, πα­τέ­ρα μου». Ἀ­πὸ τὰ λό­για αὐ­τὰ τοῦ Ἡ­σαῦ ὁ γέ­ρων Ἰ­σα­ὰκ ἐ­πό­νε­σε καὶ συ­νε­κι­νή­θη βα­θύ­τα­τα. Ὁ δὲ Ἡ­σαῦ ἀ­φῆ­κε κραυ­γὴν δυ­να­τὴν καὶ ἔ­κλαυ­σε μὲ πι­κρὰ δά­κρυ­α διὰ τὸ πά­θη­μά του καὶ δι­ό­τι ὁ πα­τέ­ρας του εὑ­ρί­σκε­το εἰς ἀ­μη­χα­νί­αν καὶ δὲν ἠμ­πο­ροῦ­σε οὔ­τε ἤ­θε­λε νὰ ἀ­να­τρέ­ψῃ ὅ­σα εἶ­χαν γί­νει.  ³⁹ Ὁ Ἰ­σα­ὰκ ἐ­λυ­πή­θη τὸν Ἡ­σαῦ καὶ τοῦ ἀ­πάν­τη­σε: «Ἀ­φοῦ ἐ­πι­θυ­μεῖς νὰ ἀ­πο­λα­ύ­σῃς καὶ σὺ τὴν εὐ­λο­γί­αν μου, ἐ­γὼ δὲ δὲν ἠμ­πο­ρῶ νὰ κά­μω ἀν­τί­θε­τα πρὸς τὸ θέ­λη­μα τοῦ Θε­οῦ, σοῦ δί­δω εὐ­λο­γί­αν, ἀλ­λὰ πε­ρι­ω­ρι­σμέ­νην: Νά· σοῦ εὔ­χο­μαι μέ­ρος ἀ­πὸ τὴν εὔ­φο­ρον γῆν καὶ τὰ ἀ­γα­θά της καὶ ἀ­πὸ τὴν πλου­σί­αν βρο­χὴν τοῦ οὐ­ρα­νοῦ. Θὰ κα­τοι­κή­σῃς εἰς τὴν Ἰ­δου­μα­ί­αν, ποὺ εὑ­ρί­σκε­ται εἰς τὰ νό­τια τῆς Νε­κρᾶς Θα­λάσ­σης,  ⁴⁰ καὶ ἐ­κεῖ θὰ ζῇς ζω­ὴν πο­λε­μι­κήν· θὰ ζῇς μὲ τὸ ξί­φος σου καὶ θὰ εἶ­σαι δοῦ­λος τοῦ ἀ­δελ­φοῦ σου. Θὰ ἔλ­θουν ὅ­μως πε­ρι­στά­σεις, κα­τὰ τὶς ὁ­ποῖ­ες οἱ ἀ­πό­γο­νοί σου θὰ ἠμ­πο­ρέ­σουν νὰ ἀ­πο­τι­νά­ξουν τὸν δου­λι­κὸν ζυ­γὸν τῶν ἀ­πο­γό­νων τοῦ Ἰ­α­κὼβ καὶ νὰ ἐ­λευ­θε­ρω­θοῦν, ἀλ­λὰ δὲν θὰ κα­τορ­θώ­σουν πο­τὲ νὰ τοὺς ὑ­πο­τά­ξουν. Οἱ ἀ­πό­γο­νοί σου Ἰ­δου­μαῖ­οι θὰ γί­νουν δοῦ­λοι τῶν Ἰσ­ρα­η­λι­τῶν·  οἱ Ἰσ­ρα­η­λῖ­τες ὅ­μως δὲν θὰ γί­νουν πο­τὲ δοῦ­λοι τῶν Ἰ­δου­μα­ί­ων»­.  ⁴¹ Ἀ­πὸ τὴν ἡ­μέ­ραν ἐ­κε­ί­νην ὁ Ἡ­σαῦ ἀ­γα­να­κτοῦ­σε καὶ ἐ­μνη­σι­κα­κοῦ­σε ἐ­ναν­τί­ον τοῦ Ἰ­α­κώβ, τοῦ ἀ­δελ­φοῦ του, διὰ τὴν εὐ­λο­γί­αν, ποὺ τοῦ ἔ­δω­κεν ὁ πα­τέ­ρας του, ὁ Ἰ­σα­άκ. Ἐ­σκέ­φθη δὲ ὁ Ἡ­σαῦ· «ἂς ἔλ­θουν οἱ ἡ­μέ­ρες, ποὺ θὰ ἀ­πο­θά­νῃ ὁ πα­τέ­ρας μου καὶ ἂς πε­ρά­σῃ τὸ πέν­θος διὰ τὸν θά­να­τόν του, καὶ τό­τε θὰ σκο­τώ­σω τὸν ἀ­δελ­φόν μου, τὸν Ἰ­α­κώβ».

ΠΑ­ΡΟΙ­ΜΙΑΙ ΣΟ­ΛΟ­ΜΩΝ­ΤΟΣ ΙΘ´[19] 16 – 25

 

¹⁶ ὃς φυ­λάσ­σει ἐν­το­λήν, τη­ρεῖ τὴν ἑ­αυ­τοῦ ψυ­χήν, ὁ δὲ κα­τα­φρο­νῶν τῶν ἑ­αυ­τοῦ ὁ­δῶν ἀ­πο­λεῖ­ται. ¹⁷ δα­νε­ί­ζει Θε­ῷ ὁ ἐ­λε­ῶν πτω­χόν, κα­τὰ δὲ τὸ δό­μα αὐ­τοῦ ἀν­τα­πο­δώ­σει αὐ­τῷ. ¹⁸ πα­ί­δευ­ε υἱ­όν σου, οὕ­τως γὰρ ἔ­σται εὔ­ελ­πις, εἰς δὲ ὕ­βριν μὴ ἐ­πα­ί­ρου τῇ ψυ­χῇ σου.  ¹⁹ κα­κό­φρων ἀ­νὴρ πολ­λὰ ζη­μι­ω­θή­σε­ται· ἐ­ὰν δὲ λοι­με­ύ­η­ται, καὶ τὴν ψυ­χὴν αὐ­τοῦ προ­σθή­σει.  ²⁰ ἄ­κου­ε, υἱέ, παι­δε­ί­αν πα­τρός σου, ἵ­να σο­φὸς γέ­νῃ ἐπ᾿ ἐ­σχά­των σου.  ²¹ πολ­λοὶ λο­γι­σμοὶ ἐν καρ­δί­ᾳ ἀν­δρός, ἡ δὲ βου­λὴ τοῦ Κυ­ρί­ου εἰς τὸν αἰ­ῶ­να μέ­νει.  ²² καρ­πὸς ἀν­δρὶ ἐ­λε­η­μο­σύ­νη, κρε­ίσ­σων δὲ πτω­χὸς δί­και­ος ἢ πλο­ύ­σιος ψε­ύ­στης.  ²³ φό­βος Κυ­ρί­ου εἰς ζω­ὴν ἀν­δρί, ὁ δὲ ἄ­φο­βος αὐ­λι­σθή­σε­ται ἐν τό­ποις, οὗ οὐκ ἐ­πι­σκο­πεῖ­ται γνῶ­σις.  ²⁴ ὁ ἐγ­κρύ­πτων εἰς τὸν κόλ­πον αὐ­τοῦ χεῖ­ρας ἀ­δί­κως, οὐ­δὲ τῷ στό­μα­τι οὐ μὴ προ­σα­γά­γῃ αὐ­τάς.  ²⁵ λοι­μοῦ μα­στι­γου­μέ­νου, ἄ­φρων πα­νουρ­γό­τε­ρος γί­νε­ται· ἐ­ὰν δὲ ἐ­λέγ­χῃς ἄν­δρα φρό­νι­μον, νο­ή­σει αἴ­σθη­σιν.

ΕΡ­ΜΗ­ΝΕΙΑ (Π.Ν. ΤΡΕΜ­ΠΕ­ΛΑ)

¹⁶ Ὅ­ποι­ος φυ­λάσ­σει τὰς θεί­ας ἐν­το­λάς, προ­φυ­λάσ­σει τὴν ζω­ὴν καὶ τὴν ψυ­χήν του, ἐ­νῷ ἐ­κεῖ­νος ποὺ ἀ­δι­α­φο­ρεῖ διὰ τὰς ἐν­το­λὰς τοῦ Θε­οῦ καὶ τὰς πε­ρι­φρο­νεῖ, θὰ ὁ­δη­γη­θῇ εἰς θά­να­τον πνευ­μα­τι­κὸν καὶ ἀ­πώ­λεια­ν  ¹⁷ Δα­νεί­ζει τὸν Θε­όν, ὅ­ποι­ος ἐ­λε­εῖ τὸν πτω­χὸν ἀ­δελ­φόν του· ἀ­νά­λο­γα δὲ μὲ τὸ πο­σὸν ποὺ δί­δει καὶ μὲ τὴν δι­ά­θε­σιν, ποὺ προ­σφέ­ρει τὴν ἐ­λε­η­μο­σύ­νην, θὰ τὸν ἀν­τα­μεί­ψῃ ὁ Θε­ός.  ¹⁸ Παι­δα­γώ­γη­σε τὸ παι­δί σου μὲ αὐ­στη­ρό­τη­τα, δι­ό­τι ἔ­τσι αἱ ἐλ­πί­δες, ποὺ τρέ­φεις δι αὐ­τό, θὰ εἶ­ναι πολ­λὲς καὶ κα­λές. Κα­τὰ τὴν ὥ­ραν δὲ τοῦ θυ­μοῦ σου, ἐξ αἰ­τί­ας κά­ποι­ας πα­ρε­κτρο­πῆς του, πρό­σε­ξε νὰ μὴ ὑ­περ­βαί­νῃς τὰ ὅ­ρια τῆς δι­καί­ας τι­μω­ρί­ας καὶ νὰ μὴ κά­μνῃς ὑ­περ­βο­λάς, αἱ ὁ­ποῖ­αι ἀν­τὶ νὰ ὠ­φε­λή­σουν θὰ φέ­ρουν τὸ ἀν­τί­θε­τον ἀ­πο­τέ­λε­σμα.  ¹⁹ Ὁ κα­κο­κέ­φα­λος καὶ ὑ­πὸ κα­κῶν σκέ­ψε­ων κυ­ρι­αρ­χο­ύ­με­νος ἄν­θρω­πος θὰ πά­θη πολ­λὰ κα­κά. Ἐ­ὰν δὲ βλά­πτῃ καὶ κα­κο­ποι­ῇ καὶ τοὺς ἄλ­λους, τό­τε κιν­δυ­νε­ύ­ει νὰ χά­σῃ καὶ τὴν ζω­ήν του.  ²⁰ Πρό­σε­χε, παι­δί μου, τὴν παι­δα­γω­γί­αν καὶ τὰς συμ­βου­λάς, ποὺ σοῦ δί­δει ὁ πα­τέ­ρας σου, διὰ νὰ γί­νῃς σο­φὸς καὶ πο­λύ­πει­ρος μέ­χρι τῶν τε­λευ­ταί­ων χρό­νων τῆς ζω­ῆς σου, δη­λα­δὴ ἕ­ως ὅ­του πε­θά­νῃς.  ²¹ Πολ­λαὶ σκέ­ψεις καὶ σχέ­δια ἔρ­χον­ται εἰς τὸν νοῦν τοῦ ἀν­θρώ­που καὶ μέ­νουν ὡς ἐ­πὶ τὸ πλεῖ­στον ἀ­πραγ­μα­το­ποί­η­τα, τὸ θέ­λη­μα ὅ­μως τοῦ Θε­οῦ μέ­νει ἀ­πρό­σβλη­τον καὶ ἀ­δι­ά­σει­στον εἰς τὸν αἰ­ῶ­να καὶ πάν­το­τε γί­νε­ται ὅ,τι Αὐ­τὸς θέ­λει.  ²² Ἡ ἐ­λε­η­μο­σύ­νη διὰ τὸν ἄν­θρω­πον εἶ­ναι κέρ­δος, ποὺ δὲν χά­νε­ται­ί πο­τέ. Εἶ­ναι δὲ ἀ­νώ­τε­ρος ὁ δί­και­ος καὶ τί­μιος πτω­χός, πα­ρὰ ὁ ψε­ύ­στης καὶ ἀ­πα­τε­ὼν πλο­ύ­σιος.   ²³ Ὁ φό­βος τοῦ Κυ­ρί­ου ὁ­δη­γεῖ τὸν ἄν­θρω­πον εἰς ζω­ὴν ἁ­γί­αν καὶ αἰ­ώ­νιον, ὁ δὲ ἀ­θε­ό­φο­βος θὰ κα­τοι­κή­σῃ εἰς τό­πους, ὅ­που δὲν ὑ­πάρ­χει κα­θο­δή­γη­σις ἀ­πὸ τὴν ἀ­λη­θῆ γνῶ­σιν, ἀλ­λὰ κυ­ρια­ρχεῖ ἡ πλά­νη καὶ ἡ σύγ­χυ­σις.  ²⁴ Ἐ­κεῖ­νος ποὺ κρύ­πτει τὰ χέ­ρια του εἰς τοὺς κόλ­πους του ἀ­πὸ τεμ­πε­λιὰ καὶ χω­ρὶς δι­και­ο­λο­γη­μέ­νην αἰ­τί­αν, δὲν θὰ τὰ πλη­σι­ά­σῃ μὲ τρο­φὴν οὔ­τε εἰς τὸ στό­μα του.  ²⁵ Ὅταν τιμωρῆται ὁ κακοποιὸς καὶ ἐπιβλαβὴς εἰς τὴν κοινωνίαν ἄνθρωπος, τότε, ὅποιος παρεκτρέπεται ἀπὸ ἐπιπολαιότητα, γίνεται προσεκτικώτερος καὶ περισσότερον συνεσταλμένος. Ἐὰν δὲ ἐλέγχῃς τὸν φρόνιμον ἄνθρωπον, θὰ ἀντιληφθῇ τὸ σφάλμα του καὶ θὰ διορθωθῇ.